Co to jest smog?
Smog to w najprostszym ujęciu mieszanina powietrza z dymem i spalinami. Toksyny, o których mowa, to głównie pyły i gazy powstające w wyniku spalania węgla w piecach oraz ze spalin samochodowych. Największym problemem są kotły górnego spalania (tzw. kopciuchy), w których da się spalić niemal wszystko, co do nich wrzucimy. I często lądują w nich odpady z gospodarstw domowych, które są o wiele bardziej szkodliwe niż najgorszej jakości węgiel czy muł węglowy.
SMOKE + FOG = SMOG
Najgroźniejszym składnikiem smogu jest pył PM2,5. Dlaczego? Otóż, średnica cząsteczki tego pyłu ma mniej niż 2,5 mikrometra, dzięki czemu łatwo dociera on do dróg oddechowych, przenikając także do krwioobiegu.
Jak rozpoznać smog?
W jaki sposób możemy sprawdzić, jak bardzo zanieczyszczone jest powietrze na zewnątrz? Przy wysokim stężeniu szkodliwych substancji jest to najłatwiejsze - nad miastem unosi się wtedy gęsta łuna, którą możemy zauważyć gołym okiem - a czasem nawet poczuć (nieprzyjemny zapach). Ponadto mogą się pojawić trudności z oddychaniem oraz podrażnienie spojówek i łzawienie oczu, co może zwiastować alergię. Warto też korzystać z aplikacji zawierających bieżące informacje o poziomie zanieczyszczenia powietrza.
Skutki smogu - jak smog działa na nasze zdrowie?
Smog nie tylko wpływa na pogorszenie naszego samopoczucia, przyczynia się również do powstawania (oraz nasilania objawów) wielu poważnych chorób i dolegliwości, które w konsekwencji mogą skrócić nam życie. Oto lista potencjalnych zagrożeń, z jakimi wiąże się oddychanie zanieczyszczonym przez smog powietrzem:
- podrażnienie spojówek
- nadciśnienie
- depresja
- miażdżyca
- astma
- bezpłodność
- zaburzenia hormonalne
- zakrzepica
- udar mózgu
- choroby serca
- rak płuc
- zawał mięśnia sercowego
- zmiany anatomiczne mózgu
- podwyższone ryzyko przedwczesnego porodu oraz niska waga urodzeniowa dziecka.
Najbardziej narażone na szkodliwe działanie smogu są kobiety w ciąży oraz osoby w podeszłym wieku. Ale nie tylko - zanieczyszczone powietrze jest poważnym zagrożeniem również dla naszych dzieci.
Smog upośledza funkcje obronne dróg oddechowych, drażni i uszkadza nabłonek rzęskowy oskrzeli, toruje drogę wirusom i rozmaitym bakteriom. Organizm usiłuje się bronić, chcąc usunąć szkodliwe cząsteczki poprzez wykrztuszanie i nadprodukcję śluzu. Pojawia się więc przewlekły i uporczywy kaszel. U dzieci żyjących w bardzo zanieczyszczonych aglomeracjach występują przewlekłe bóle głowy, osłabienie, ciągłe zmęczenie i zaburzenie koncentracji, a kobiety ciężarne rodzą dzieci o mniejszej masie ciała, które są w późniejszym życiu podatniejsze na choroby. Zanieczyszczenia kumulują się przy gruncie, dlatego małe dzieci oddychając powietrzem o jeszcze gorszej jakości przez usta, omijają nos jako element usuwania szkodliwych pyłków. Największy problem mogą mieć z tym maluchy cierpiące na astmę lub alergię
- tłumaczy pediatra i reumatolog, dr Małgorzata Biernacka-Zielińska.
Jak możemy się ochronić przed smogiem?
W miastach ciężko o czyste powietrze, ale nie oznacza to, że powinniśmy się przyzwyczaić do smogu i zaakceptować go jako sezonowy element naszej codzienności. Wychodząc z domu w okresie większego zanieczyszczenia zakładajmy na twarz maseczki ochronne - pamiętajmy jednak, ze nie mogą to być zwykłe maseczki wykonane z tkaniny. Przed szkodliwymi składnikami zanieczyszczonego powietrza ochroni nas jedynie maseczka ze specjalnym filtrem. Nie każdemu odpowiada jednak poruszanie się w miejscach publicznych z zakrytą twarzą - wtedy alternatywą mogą być filtry w postaci wkładek do nosa (mają działanie antysmogowe i antyalergiczne).
Starajmy się też unikać przebywania na zewnątrz wtedy, gdy powietrze jest najbardziej zanieczyszczone - a jeśli nie możemy sobie pozwolić na pozostanie w tym czasie w domu, unikajmy ruchliwych ulic i dużych skrzyżowań, gdzie stężenie szkodliwych substancji jest zawsze większe niż w innych częściach miasta. Na jakość powietrza w mieście ma wpływ również wysokość zabudowy - w między wieżowcami powietrze "stoi" i ma mniejszą szansę na oczyszczenie przy pomocy wiatru. A jak ma się uprawianie sportu na zewnątrz do smogu? Lansujemy modę na jazdę na rowerze i bieganie, ale czy jest to bezpieczne, skoro brudne powietrze szkodzi zdrowiu? Zdania na ten temat są podzielone, nawet w środowiskach medycznych. Jedni zalecają powstrzymanie się od takiej aktywności, inni z kolei twierdzą, że sport należy uprawiać również w takich warunkach, ponieważ niesie on większe korzyści dla zdrowia niż smog zagrożenia. Jeśli bardziej przemawia do Was druga teoria, nie zabierajcie jednak ze sobą dzieci, którym toksyny prędzej wyrządzą krzywdę.
Niestety zamknięcie się w czterech ścianach nie zagwarantuje nam pełnej ochrony - zanieczyszczone powietrze dostaje się do mieszkań przez nieszczelne okna i wentylację. Z tym problemem możemy sobie poradzić przy pomocy oczyszczacza powietrza. Na rynku mamy do wyboru wiele różnych urządzeń, które sprzedawane są pod taką nazwą, w pełni funkcjonalne są jednak tylko te, które posiadają odpowiednie atesty - np. wydane przez PTA, PZH lub Europejską Fundację Centrum Badania Alergii (ECARF). Przykładem takiego oczyszczacza powietrza może być AC3256 marki Philips - urządzenie to posiada filtr wstępny, węglowy oraz NanoProtect HEPA, dzięki czemu filtruje również cząsteczki smogowe PM2,5 (efektywność na poziomie 99,97 %). Czujnik AeraSense wykrywa zanieczyszczenia i automatycznie oczyszcza powietrze. Co ciekawe, możemy sam proces oczyszczania obserwować w czasie rzeczywistym dzięki systemowi wskaźników LED, które zmieniają kolory w zależności od poziomu zarejestrowanego zanieczyszczenia (kolor czerwony to wysoki poziom, niebieski to czyste powietrze).
Warszawa czy Kraków - gdzie jest większy smog?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 36 spośród 50 najbardziej dotkniętych wysokim stężeniem smogu miast w Unii Europejskiej znajduje się w Polsce (dane z 2018 roku). Kraków nie zajmuje jednak, wbrew obiegowej opinii, pierwszego miejsca na liście najbardziej zanieczyszczonych (pod względem jakości powietrza) miast w Polsce. Wyprzedziły go kolejno: Opoczno (3. miejsce w rankingu), Żywiec (4. miejsce), Rybnik (5. miejsce) oraz Pszczyna (6. miejsce). Kraków znalazł się w tym zestawieniu na miejscu 7. Co ciekawe, Warszawy w zestawieniu 50 najbardziej zanieczyszczonych (pod względem jakości powietrza) miast w UE nie ma wcale.
