Większość warstw podłogi przestaje być widoczna po wykonaniu kolejnych etapów prac. Jedną z nich jest wylewka betonowa, której zadaniem jest stworzenie powierzchni przed ułożeniem wykończenia. Wylewka betonowa wykonywana jest na ociepleniu lub podkładzie betonowym podłogi parteru, na ogrzewaniu podłogowym oraz izolacji akustycznej stropów piętra.
Warto dołożyć wszelkich starań, aby wylewka betonowa została wykonana prawidłowo. Popełnione błędy mogą dać o sobie znać w przyszłości, w postaci uszkodzeń posadzki - odspojenia deszczułek parkietowych, wypaczenia paneli, pękania płytek ceramicznych. Wymiana złej wylewki betonowej jest szczególnie kosztowna, gdy w domu jest ogrzewanie podłogowe, które trzeba będzie robić od nowa.
Wylewka betonowa: porady
Wylewka betonowa wymaga dylatacji, ponieważ może pękać z powodu skurczu, powstającego w trakcie wiązania (twardnienia). W wylewkach betonowych robi się więc dylatacje: obwodowe (przy pionowych elementach: ścianach, słupach), pośrednie (dzielące duże płaszczyzny wylewki na mniejsze pola oraz w każdym przejściu pomiędzy pomieszczeniami oraz rozdzielcze (w podkładach na ogrzewaniu podłogowym w miejscu połączenia dwóch powierzchni: ogrzewanej i nieogrzewanej). Aby wykonać dylatacje pośrednie, jastrychy nacina się na głębokość 1/3-1/2 grubości. Maksymalna powierzchnia wylewki betonowej bez nacięć zależy od zbrojenia; zwykle jest to 5 × 5 m.
Rodzaje wylewek
Definicje i wymagania dotyczące podkładów podłogowych podaje norma PN-EN 13813 (Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonania). Podkłady można podzielić na związane (zespolone) lub niezwiązane z podłożem (pływające). Od ich rodzaju zależy to, jaki będzie sposób przygotowania podłoża.
Rodzaje wylewek: podkłady pływające
Najczęściej wykonywane. Są one oddzielone od ścian i stropu materiałem izolacyjnym, dlatego nie przenoszą dźwięków uderzeniowych (na przykład upadających przedmiotów). Przed wykonaniem wylewek, wzdłuż ścian umieszcza się paski z pianki poliuretanowej lub styropianu. Powinny one sięgać na całą wysokość podkładu. Dzięki dylatacjom podkład może się między innymi rozszerzać wskutek zmian temperatury. Jako izolacji akustycznej dawniej używano miękkich płyt pilśniowych, teraz raczej elastycznego styropianu, zwanego akustycznym. Można stosować również twarde płyty wełny mineralnej. Izolację ze styropianu, wełny mineralnej lub miękkich płyt pilśniowych trzeba zabezpieczyć folią przed wilgocią z zaprawy podłogowej. Powinna być ona rozłożona równo, bez pofałdowań i załamań oraz wywinięta na przylegające ściany na wysokość nieco większą niż grubość podkładu. Poszczególne pasy folii łączy się ze sobą szczelnie metodą zgrzewania lub taśmą klejącą – z zakładami minimalnie 10 cm.
Rodzaje wylewek: podkłady zespolone
Układa się je bezpośrednio na stropie, zwykle z mas samopoziomujących. Zanim to jednak nastąpi, trzeba sprawdzić, czy nie ma na nim zanieczyszczeń, osłabiających przyczepność wylewek, na przykład tłustych plam, pyłu, kurzu, klejów, resztek farb i zapraw. Dokładniejszą ocenę podłoża można przeprowadzić za pomocą testu wytrzymałości na odrywanie (pull-off). Jeśli wytrzymałość ta nie jest wystarczająca, konieczne jest oczyszczenie podłoża (najlepiej mechaniczne, na przykład frezowanie lub śrutowanie) i zastosowanie odpowiedniego gruntu wzmacniającego (na przykład epoksydowego).
Przed ułożeniem masy samopoziomującej, podłoże trzeba zagruntować preparatem wyrównującym jego chłonność i zwiększającym przyczepność nowej warstwy. Gruntowanie zapobiega zbyt szybkiemu wysychaniu zaprawy (uniemożliwia zbyt szybkie odciąganie z niej wody), a także ułatwia jej poziomowanie (zaprawa lepiej się rozpływa).
Jak wypoziomować wylewkę betonową
Grubość wylewki podłogowej jest zwykle podana w projekcie. Od niej i od posadzki, a także innych warstw ułożonych na stropie, zależy finalna grubość podłogi, a co za tym idzie – wysokość pomieszczeń, drzwi i usytuowanie okien. Wylewki betonowe, które są ułożone na ociepleniu lub izolacji akustycznej, zwykle mają grubość 3,5-5 cm i zbrojenie. W połowie grubości podkładu powinna być umieszczona – oparta na listwach lub podkładkach dystansowych – stalowa siatka o oczkach 10 × 10 lub 15 × 15 cm, z prętów o średnicy 3-4 mm. Wylewki betonowe z zaprawy cementowej, najlepiej z dodatkiem włókien polipropylenowych (lub stalowych) wykonuje się w pomieszczeniach o dużym natężeniu ruchu albo o dużym obciążeniu. Wylewka betonowa pod garaż jest więc na przykład jak najbardziej na miejscu.
Poziom podkładu najlepiej ustalić od razu dla całej kondygnacji, uwzględniając różnice grubości posadzek w pomieszczeniach. Warto tak zaplanować grubości wylewek, aby posadzki znalazły się na jednym poziomie. Jego wyznaczenie zaczyna się od pomieszczenia, w którym podkład będzie najgrubszy - zwykle tam, gdzie planujemy ogrzewanie podłogowe. Górny poziom podkładu można wyznaczyć, używając poziomnicy wodnej, niwelatora laserowego, przenośnych reperów itp. Najpierw zaznacza się go na ścianach i przenosi na repery postawione na stropie, izolacji termicznej lub akustycznej. Zamiast reperów można wykorzystać prowadnice lub zwykłe wkręty.
Wylewka betonowa: ile cementu
Gotowa wylewka betonowa, albo raczej – nowoczesne zaprawy do wykonania wylewek podłogowych, są produkowane w postaci suchych mieszanek, złożonych z odpowiednio dobranych kruszyw, spoiw i różnych dodatków (zmniejszających skurcz, poprawiających urabialność, rozlewność itp.), dostarczanych w workach. Wymagają one jedynie wymieszania z wodą w odpowiedniej proporcji - jest ona podana przez producenta na opakowaniu. Gwarantuje to jednolite parametry i niski skurcz. Po wymieszaniu, podkłady mogą mieć konsystencję: gęstoplastyczną lub półsuchą (grube jastrychy), albo też półpłynną bądź płynną (cienkie wylewki samopoziomujące).
Wylewka betonowa: proporcje
Właściwe dozowanie wody ma zasadnicze znaczenie dla jakości wykonanego podkładu. Innej ilości wody wymagają gęstoplastyczne wylewki betonowe, innej – samopoziomujące podkłady cementowe. Bywa jednak, że wykonawcy – chcąc ułatwić sobie pracę i „oszczędzić” na materiałach – dodają więcej wody niż zaleca producent. Tymczasem dozowanie wody pod „oczekiwaną” przez wykonawcę konsystencję prowadzi do poważnych błędów. Niewłaściwa ilość wody - najczęściej jej nadmiar - oznacza osłabienie podkładu, mniejszą jego wytrzymałość i większy skurcz. Objawia się to zwykle zarysowaniami i odspojeniami od podłoża. W skrajnej sytuacji tak wykonany podkład może nie nadawać się jako podłoże warstwy wykończeniowej, czyli posadzki. Jest to jednoznaczne z koniecznością jego wymiany.
Wylewki betonowe: jak zrobić
Pierwsze błędy można popełnić już podczas gruntowania. Niedokładne gruntowanie ogranicza przyczepność podkładu do podłoża i może spowodować powstanie kraterów (zagłębień) na powierzchni wylewki.
Nieprawidłowe, a często spotykane przy wykonywaniu wylewek betonowych, jest skrapianie ich wodą i zacieranie na gładko stalowymi pacami. Efektem jest utworzenie się na powierzchni podkładu cienkiej warstwy stwardniałego zaczynu cementowego. Dyskwalifikuje to powierzchnię wylewki i zmusza do usunięcia tej warstwy przez frezowanie lub szlifowanie, a czasem nakładanie kosztownych mas wyrównawczych.
Jak już wspomnieliśmy, podczas wykonywania samopoziomujących wylewek cementowych trzeba uważać z dozowaniem wody. O jej przelaniu świadczy niejednolity kolor wyschniętego podkładu, ciemniejsze, czasem prawie czarne plamy. Powierzchnia takiego podkładu jest wyraźnie miękka. Nie da się tego w żaden sposób naprawić, więc nie pozostaje nic innego, jak usunąć wadliwie wykonany podkład i wykonać prace od nowa. Kwestia „wylewka betonowa wydajność” zależy więc w dużym stopniu od tego, z jaką starannością wykonamy prace.
Wylewka betonowa: pielęgnacja
Wylewki betonowe wymagają po ułożeniu pielęgnacji, czyli ochrony przed zbyt szybką utratą wilgoci. W grę wchodzi skrapianie wodą, przykrycie folią lub stosowanie preparatów regulujących wysychanie. Zależnie od rodzaju podkładów (normalnie czy szybko wiążący, szybko wysychający), wymagany czas pielęgnacji wynosi 3-7 dni. Również podkłady samopoziomujące należy chronić przed zbyt gwałtownym wysychaniem, unikając przeciągów czy nasłonecznienia. Podkłady pozwalające na bardzo szybkie układanie posadzek (1-7 dni od wylania) – w sytuacji, gdy wykończenie będzie odłożone na później – wymagają zastosowania preparatów regulujących wysychanie lub co najmniej przykrycia folią. Zaniedbanie zabiegów pielęgnacyjnych może skutkować większym skurczem, który powoduje spękania i podnoszenie się naroży podkładów.
Wylewka betonowa: kontrola
Zależnie od rodzaju zaprawy różny jest czas wiązania, a przez to różna przerwa technologiczna przed kontynuowaniem robót posadzkowych. Specjalne podkłady pozwalają na układanie posadzki już po kilku godzinach, pozostałe wymagają przerwy dłuższej, zazwyczaj 2-3 tygodniowej. Wcześniej jednak trzeba skontrolować parametry wykonanego podkładu.
Wylewka betonowa: kontrola - jakość powierzchni
Zależnie od rodzaju zaplanowanej posadzki, normy dopuszczają odchylenie powierzchni podkładu podłogowego od poziomu w zakresie od 3 mm (pod parkiet, panele drewniane i laminowane) do 5 mm (płytki ceramiczne) na długości 2 metrów. Dodatkowo należy przyjąć, że w całym pomieszczeniu różnica poziomów wylewki podłogowej nie powinna przekraczać 5 mm. Większe odchylenia dyskwalifikują podkład; konieczne jest jego wyrównanie. Podkład nie może mieć spękań ani odspojeń. Niedopuszczalne jest jego uginanie się lub trzeszczenie. Może to być efektem braku dylatacji, bez których może ulec spękaniu lub złego wykonania kolejnych warstw (izolacja termiczna albo akustyczna, folia, podkład podłogowy).
Wylewka betonowa: kontrola - spójność warstwowa
Od niej zależy to, czy posadzka będzie trwała. Najłatwiej sprawdzić spójność za pomocą stalowego rysika i przymiaru. Przymiar kładziemy na wylewce i kreślimy kreski w odstępach co 10 mm - mocno dociskając rysik. Następnie obracamy przymiar o 90° i kreślimy rysikiem kreski prostopadłe. Jastrych jest zwarty, jeżeli rysik nie wchodzi w powierzchnię więcej niż 1 mm, a w rogach nacięć nie występują ubytki (odpryski). Jeżeli się pokażą oznacza to, że jastrych jest słaby i wymaga wzmocnienia. Zamiast rysika (lub oprócz niego) możemy użyć młotka o ciężarze 0,5 kg. Kwadratowym obuchem uderzamy pod kątem 45-60°. Jastrych jest zwarty, jeżeli po uderzeniu pozostanie tylko niewielkie wgłębienie w jego powierzchni.
Wylewka betonowa: kontrola - wilgotność
Jest bardzo ważna, ponieważ od niej zależy to, jak szybko będzie można wykonać posadzkę. Stopień wilgotności wylewki betonowej można sprawdzić prostym sposobem. Kawałek folii o wymiarach co najmniej 50 × 50 cm należy przykleić szczelnie taśmą do podłoża. Następnego dnia zdejmuje się ją i sprawdza, czy są skropliny; jeżeli tak - podłoże jest bardzo wilgotne; gdy ich nie ma, ale podłoże pod folią ma ciemniejszy odcień niż to obok testowego fragmentu - to wymaga jeszcze wyschnięcia. Sucha folia i jednakowy odcień podłoża pod folią i obok niej wskazuje możliwość układania wykończenia (dokładny pomiar można przeprowadzić innym sposobem, na przykład wilgotnościomierzem elektronicznym lub metodą CM).
Wylewka betonowa: cena
Cena jej wykonania uzależniona jest od rodzaju wylewki, od specyfiki budynku, a także… regionu kraju. I tak na przykład wylewka betonowa zbrojona włóknem polipropylenowym (ceny nie obejmują izolacji) najmniej kosztuje w Białymstoku, Siedlcach, w Lubelskiem i w Lubuskiem (50,00 zł/m²), najwięcej zaś – w Warszawie (65 zł/m²). W stolicy też zapłacimy najwięcej za wylewki betonowe z izolacją akustyczną i styropianem (cena z materiałem 88,00 zł/m²) najmniej natomiast w Podlaskiem i Świętokrzyskiem (70 zł/m²). Identycznie jak w poprzednim wypadku rzecz wygląda jeśli chodzi o wylewkę z folią i izolacją termiczną (cena z materiałem): najtaniej jest w Podlaskiem i Świętokrzyskiem (58,00 zł/m²), a najdrożej w Warszawie (67,00 zł/m²).
