Gertrude Jekyll - twórczyni angielskich ogrodów

Druga połowa XIX i początek XX wieku były burzliwym okresem w sztuce angielskiej. Z jednej strony umiłowanie tradycyjnego, konserwatywnego podejścia do świata, z drugiej rewolucja przemysłowa i wdzierająca się ze wszystkich stron nowoczesność. Wymarzony czas dla ambitnej, niezależnej i wszechstronnie utalentowanej kobiety.

Gertrude Jekyll

Gertrude Jekyll - projektantka ogrodów, designerka i pisarka - urodziła się w Londynie w roku 1843 za panowania królowej Wiktorii. Była piątym z siedmiorga dzieci Edwarda Jekylla i Julii z domu Hammersley. Jeden z jej braci przyjaźnił się z Robertem Louisem Stevensonem, pisarzem, który uwiecznił jego nazwisko w słynnej powieści "Dr Jekyll i Mr Hyde".

The garden designed in 1908 by Gertrude Jekyll at the Manor House in Upton Grey, HampshireFot. Flickr/Tony Braime

Na zdjęciu powyżej: Manor House , jeden z najsłynniejszych ogrodów zaprojektowanych przez Gretrudę Jekyll. Na tle wiktoriańskiego domostwa na trzech tarasach rozpościera się migoczące barwami królestwo bylin.

Projektantka ogrodów

Gdy przyszła malarka miała pięć lat, rodzina osiadła w wiejskim domu Bramley House, w pełnym jezior i lasów Surrey, 30 mil od Londynu. Wielki ogród stał się prawdziwym rajem dla małej dziewczynki. Tam Gertruda namalowała swoje pierwsze akwarelowe pejzaże. Stąd zaczerpnęła sentyment dla wiejskiego krajobrazu, podziw dla natury i miłość do roślin. Pełne kolorytu wspomnienia z dzieciństwa nigdy nie wyblakły - przeciwnie, stały się podstawą jej sposobu widzenia świata, który zaowocował oryginalnym, autorskim stylem projektowania.

Na zdjęciu powyżej: Hestercombe House Somerset zbudowano w 1601. Ogród zaprojektowała Gertruda Jekyll we współpracy z architektem Edwin Lutynes pod koniec XIX wieku

Hestercombe Hose Somerset - widok na ogródFot. Flickr

Na zdjęciu powyżej: Hestercombe Hose Somerset - widok na ogród

Rewolucja przemysłowa i wzronictwo

Była jedną z pierwszych kobiet wykonujących zawód projektanta. Jej marzenia o zostaniu malarką upadły z powodu pogarszającego się wzroku. Skupiła się więc na projektowaniu wnętrz i ogrodów. Styl Gertrudy Jekyll był oparty na zasadach Arts & Crafts określonych przez Johna Ruskina i Williama Morrisa. Ruch ten rozpoczęła Wielka Wystawa w 1851 roku. Była ona krytyczną odpowiedzią na rewolucję przemysłową i wzornictwo związane z masową produkcją. Zamiast nich Arts & Craft idealizował "prostotę wiejskiego, angielskiego życia" na wsi, tradycyjne rękodzieło i sielskie krajobrazy zbliżające człowieka do natury.

Na zdjęciu powyżej: Nasadzenia w Strode House są inspirowanym twórczością Gertrudy Jekyll

Nasadzenia w Strode House są insprowanym twórczością Gertrudy JekyllFot. Flickr.com

Angielski ogród

To właśnie Gertruda Jekyll stworzyła teoretyczne podstawy Arts & Crafts w projektowaniu ogrodowych wnętrz. Gloryfikowała swojski angielski krajobraz razem z prostą, funkcjonalną architekturą i ogrodami pełnymi kwiatów. Uwielbiała lawendę, malwy i ostróżki, różane bramy, żeliwne obramowania rabat, i pnącza porastające nietynkowane, ceglane ściany. Popierała zerwanie z powszechnie uznawanym geometrycznym ogrodem wiktoriańskim, preferowała swobodę w nasadzeniach dla uzyskania malowniczości i naturalności. Zasadniczą cechą projektu powinny być pozytywne relacje między domem i otoczeniem. Aby uzyskać piękny efekt, rośliny należy dobierać indywidualnie. Powinny one zostać poznane pod względem upodobań, wymaganych warunków, ulistnienia i kolorów. Ogród powinien ukazywać nieoczekiwane widoki i niespodzianki - ten cytat z wydanej w 1870 roku książki "Dziki ogród" (The Wild Garden) Williama Robinsona oddaje również sposób myślenia Gertrudy Jekyll. Przez wiele lat przyjaźniła się ona z autorem "Dzikiego ogrodu" i wspólnie z nim stworzyła dzieło zatytułowane "Angielskie ogrody kwietne" (The English Flower Garden) opublikowane w 1883 r.

Na zdjęciu powyżej: Ashwell Bury  - ogród zaprojektowała Gertruda Jekyll we współpracy z architektem Edwin Lutynes pod koniec XIX wieku

Ashwell Bury  - ogród zaprojektowała Gertruda Jekyll we współpracy z architektem Edwin Lutynes pod koniec XIX wiekuFot. Flickr

Na zdjęciu powyżej: Ashwell Bury  - ogród zaprojektowała Gertruda Jekyll we współpracy z architektem Edwin Lutynes pod koniec XIX wieku. widok na dom z wnętrza ogrodu

Dom z ogrodem

Malowniczy, stary dom powinien być otoczony kolorami - pisała. Stworzyła sobie właściwy styl łączenia barw. Jej kolory były impresjonistyczne, bogato wymieszane, miały grać, świecić i migotać w oczach widza. Stąd specyficzne dla projektantki zestawienia - fioletów z odcieniami różu i delikatnych, "zimnych" żółci z beżami i błękitami, oparte nie na kontraście i równowadze przeciwieństw, lecz na harmonijnym współgraniu odcieni i walorów. Koło swego domu Munstead Wood założyła szkółkę roślin ozdobnych, w której hodowała nowe odmiany kwiatów, zwłaszcza róż i jej ulubionych pierwiosnków, w których szukała oryginalnych kolorów potrzebnych do jej kompozycji. Otrzymała liczne nagrody i medale za uprawę roślin. Projektowała bez typowej dla swoich czasów kaligraficznej maniery, myśląc przede wszystkim o roślinie i mając ją przed oczyma.

Na zdjęciu powyżej: Dom Gertrudy Jekyll

Prywatny ogród Gertrudy JekyllFot. Filckr

Na zdjęciu powyżej: Prywatny ogród Gertrudy Jekyll - Munstead Wood

Ogród idealny

Ogród wokół rodzinnego domu Gertrudy w Munstead Head odniósł tak wielki sukces, że chciało go zobaczyć wielu sławnych i cenionych ogrodników, a projektantka miała coraz więcej klientów. W 1889 r. doszło do spotkania panny Jekyll z 20-letnim architektem Edwinem Lutyensem i odtąd pracowali razem. Ta oryginalna para była znana w całej Anglii, a nawet opisywana przez felietonistów i rysowników jako Bumps i Lut Lut. Lutyens zaprojektował Munstead Wood, dom Gertrudy, który wybudowano naprzeciw domu jej matki. Nie jest to kopia tradycyjnego, wiejskiego budownictwa, ale nowoczesny budynek w pełni oddający ducha Arts & Crafts. Wszystkie detale - okucia i stolarka - wykonane zostały przez lokalnych rzemieślników. Tworzenie tego domu i ogrodu Gertruda Jekyll opisała i ozdobiła własnymi fotografiami. Publikacje te stanowiły początek niezwykle bogatego dorobku literackiego.

Ogród Gertrudy JekyllFot. Flickr

Inspiracje

Była zafascynowana Dalekim Wschodem. Winniśmy uczyć się od Japończyków sposobu, w jaki obstają przy pięknie... - napisała w jednym ze swoich artykułów. Jako czynna działaczka ruchu Arts & Crafts projektowała również przedmioty codziennego użytku: ceramikę, szkło, biżuterię, tapety, wzory tkanin obiciowych, kafelki na ściany, ramy do obrazów, monogramy, medale pamiątkowe, meble ogrodowe itp. W całej jej twórczości dominowały motywy roślinne. Urządzała wnętrza, które cieszyły się takim podziwem, że poproszono ją o zaprojektowanie salonu księcia Westminsteru, z którym nie mogli sobie poradzić "nadworni" projektanci.
Na zdjęciu powyżej: Ogród u podnóża zamku w Lindisfarne zaprojektowała Gertrude Jekyll

Fot. Wikimedia commons

Na zdjęciu powyżej: Ogród u podnóża zamku w Lindisfarne zaprojektowała Gertrude Jekyll

Bumps i Lut Lut

Poczynając od 55. urodzin napisała 13 książek i opublikowała ponad 1000 (!) artykułów, które ukazywały się w tak prestiżowych pismach jak; "Country Life", "The Garden" i "Gardening Illustrated". Tylko w 1930 r., czyli już po 86. urodzinach, wydała 43 artykuły w tym ostatnim. Pisała w sposób zwięzły i praktyczny. Przykładała dużą uwagę do układu graficznego druku i detali. Jeden z jej wydawców powiedział: Prędzej odciąłbym skrzydła któremuś z archaniołów niż w jakikolwiek sposób zmienił choć jeden tekst, który od niej dostałem. Ostatnie lata życia spędziła w Munstead Wood, patrząc z fotela na kółkach na ukochany Ogród Prymulowy. Zmarła 8 grudnia 1932 r. wieczorem, w ramionach swojej pokojówki Florence. Została pochowana na cmentarzu przy kościele św. Jana w Bushridge, a ceremonii pogrzebowej przewodniczył jeden z jej 11 ogrodników, franciszkanin(?). "Czysty, logiczny umysł nieznający lęku... teraz na wieki może uczestniczyć w niezmierzonej Świadomości i Wiedzy, której zawsze poszukiwała... - napisał po jej śmierci Edwin Lutyens, zaś na nagrobku kazał wykuć napis GERTRUDE JEKYLL - ARTYSTKA - OGRODNIK - RZEMIEŚLNIK.

Na zdjęciu powyżej: Typowe zestawienie kolorów na rabatach projektowanych przez Jekyll

Gertruda JekyllFot. Flickr.com

Na zdjęciu powyżej: Ogród inspirowany projektami Gertrudy Jekyll

Więcej o:
Copyright © Agora SA