Co to znaczy dom pasywny

Dom pasywny to pojęcie obecnie bardzo często słyszane. Jednak nie wszyscy wiedzą co tak naprawdę oznacza i jakie cechy ma budynek pasywny. Oto najważniejsze z nich.

Zużycie energii w domu pasywnym

Istotą budownictwa pasywnego jest jak największe pozyskiwanie energii z zewnątrz i ograniczenie ucieczki ciepła. Podstawową wartością, która wyróżnia dom pasywny jest bardzo niskie zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania - poniżej 15 kWh/(m2 rok). Jest to czterokrotnie mniej niż dla domu energooszczędnego i aż 8-10-krotnie mniej w stosunku do standardowego.

dom pasywnyFot. Oknoplus

To bardzo niewiele, ponieważ odpowiada spaleniu 1,5 l oleju opałowego lub 1,7 m3 gazu ziemnego albo też 2,3 kg węgla. Ważne jest jednak całkowite zużycie energii pierwotnej, które wynosi 120 kWh/(m2 rok).

Działka dla domu pasywnego

Idealna dla domu pasywnego działka nie powinna mieć strzelistych zadrzewień i sąsiedztwa wysokich domów, ograniczających dotarcie promieni słonecznych na południową elewację.

dom pasywnyFot. Isover

Działka powinna mieć usytuowany wjazd od północy. Ta strona zwykle ma mało okien lub nie ma ich wcale. Najczęściej znajduje się tam garaż lub budynek gospodarczy, które zmniejszają ubytki ciepła.

Czytaj także: Wjazd na działkę - od północy czy od południa?

Usytuowanie domu pasywnego

Wybór działki w dużej mierze decyduje o projekcie domu, który na niej powstanie. Panujące w danym miejscu warunki klimatyczne, wielkość i kształt działki, jej usytuowanie oraz zacienienie są elementami, które będą miały znaczący wpływ na zużycie energii.

vdfzcvsdcvsdFot. Bartosz Makowski

Szczególnie ważna jest właściwa orientacja względem stron świata. Może ona spowodować wzrost lub spadek zużycia energii o około 5-7%. Najbardziej optymalnie usytuowany dom powinien mieć wjazd od strony północnej (pomieszczenia rzadziej użytkowane, gospodarcze), natomiast strefę dzienną domu od strony południowej lub południowo-zachodniej.

Bryła domu pasywnego

Kształt domu ma duży wpływ na jego energooszczędność. W jej ocenie uwzględnia się współczynnik kształtu budynku A/V. Jest to stosunek pola powierzchni wszystkich przegród zewnętrznych ogrzewanej części budynku (czyli ścian zewnętrznych, dachu, stropu nad nieogrzewaną piwnicą, ścian wewnętrznych sąsiadujących z nieogrzewanymi pomieszczeniami) do jej kubatury. Im ten współczynnik jest wyższy, tym większe zużycie energii. Ze względu na bryłę domu może ono wzrosnąć nawet o 35%. Najbardziej korzystny współczynnik kształtu budynku ma kopuła (96%), walec (98%) i sześcian (100%).

dom pasywnyFot. Dawid Chalimoniuk / AG

Im bardziej zwarta, prosta bryła, tym z punktu widzenia energooszczędności lepiej. Dlatego domy pasywne mają zazwyczaj kształt prostopadłościanu i prosty dach - płaski lub stromy dwuspadowy. Taki dom jest oszczędny nie tylko ze względu na koszty eksploatacji, ale  również jest prosty i tani w wykonaniu. Najbardziej energochłonne będą domu parterowe, o rozczłonkowanej, skomplikowanej bryle z wielopołaciowym dachem, ozdobionym licznymi lukarnami.

Czytaj także: Architektoniczne sposoby na oszczędny dom

Ściany zewnętrzne w domu pasywnym

Przede wszystkim ściany zewnętrzne nie mogą mieć mostków termicznych. Takimi newralgicznymi miejscami są między innymi fundamenty, balkony, nadproża. Dlatego zazwyczaj w domach pasywnych wykonuje się je jako dwuwarstwowe.

dom pasywnyFot. Lipińscy Domy

Ściany zewnętrzne powinny być bardzo dobrze ocieplone. Nie oznacza to jednak, że grubość warstwy izolacji ma być możliwie największa. Jej grubość należy zoptymalizować uwzględniając przy tym między innymi źródło ciepła. Przy drogim ogrzewaniu olejowym lub elektrycznym zwykle jest grubsza (na przykład do 30 cm), natomiast przy mniej kosztownym kotle na paliwa stałe może być cieńsza (na przykład do 20 cm).

Czytaj także: Bardzo dobrze ocieplone ściany dwuwarstwowe

Przeszklenia w domu pasywnym

Rozmieszczenie i wielkość przeszkleń znacznie wpływa na energooszczędność. Nie można przy tym zapomnieć, że okno zawsze będzie miało słabszą izolacyjność termiczną niż ściana zewnętrzna, w której jest osadzone.

dom pasywnyFot. Marcin Tomalka / AG

Dlatego w domach pasywnych większe przeszklenia są usytuowane od strony południowej, a mniejsze od strony północnej. To pozwala na bierne pozyskiwanie energii cieplnej ze słońca. Konieczne jest jednak ograniczenie przegrzewania się pomieszczeń latem. Z tego względu wyposaża się je w akcesoria zewnętrzne - rolety lub żaluzje - które skutecznie zapobiegają nadmiernemu nagrzewaniu przez odbijanie ciepła zanim dotrze ono do wnętrz.

Czytaj także: Inwestycja w lepsze okna i rolety

Okna w domu pasywnym

Ważne jest, aby okna przeznaczone do montażu w domu pasywnym miały bardzo dobre parametry izolacyjne. Zwykle wystarczą zwykle okna dwuszybowe o współczynniku U dla całego okna o wartości 1,1 W/m2K.

dom pasywnyFot. Velux

Oczywiście na rynku są dostępne okna o dużo lepszych właściwościach termoizolacyjnych z pakietami trój- i czteroszybowymi. Znacznie ważniejszy niż współczynnik U jest sposób osadzenia okien w ścianie.

Wentylacja mechaniczna w domu pasywnym

Domy pasywne można poznać po tym, że nie mają komina. Jest tak dlatego, że zastosowano w nich wentylację mechaniczną, zapewniającą odzysk ciepła. Dostosowuje ona swoją wydajność do aktualnego zapotrzebowania na świeże powietrze. Najważniejszym jej elementem jest wysoko sprawny (ponad 80%) wymiennik ciepła, czyli centrala rekuperacyjna. W nim zostaje przekazana powietrzu nawiewanemu duża część ciepła odzyskana z powietrza wywiewanego.

wentylacja mechanicznaFot. www.rekuperatory.pl

Dom pasywny musi być więc wyposażony w system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Niestety, nie każdy system spełni warunki budownictwa pasywnego: jeśli choć niewielki fragment kanałów wentylacyjnych pozbawiony zostanie izolacji, automatycznie w tym miejscu stworzony zostanie mostek termiczny dyskwalifikujący taki system jako element domu pasywnego.

Czytaj także: Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła - poradnik inwestora

Źródło ciepła w domu pasywnym

Każdy dom pasywny wymaga indywidualnie dobranego sposobu ogrzewania. Bezobsługowym źródłem ciepła o dość niskim koszcie eksploatacji jest pompa ciepła, która wykorzystuje zależnie od rodzaju ciepło ziemi czy powietrza. Cena instalacji opartej o pompę ciepła jest wciąż dość wysoka. Koszt takiej instalacji może wynosić około 50 tys. zł, dlatego okres jej zwrotu będzie długi (w niektórych przypadkach wyniesie nawet 30 lat).

kocioł grzewczyFot. Dimplex / Viessmann

Drugim bardzo opłacalnym rozwiązaniem jest kocioł kondensacyjny, pod warunkiem, że mamy dostęp do gazu ziemnego. Jego zakup jest kilkakrotnie tańszy, a koszt uzyskanego ciepła nawet niższy niż przy użyciu pompy ciepła.

Szczelność domu pasywnego

Dom pasywny musi być dość szczelny. Tylko wtedy nie będzie niekontrolowanego napływu zimnego powietrza z zewnątrz oraz zawilgocenia izolacji termicznej. Obniża to koszty ogrzewania i zapewnia komfort cieplny we wnętrzach. Właściwie nie da się wybudować domu, w którym nie byłoby nieszczelności. Są one także w domach pasywnych. Ważne jest jednak to, jak są one duże.

czcvsdzcscFot. Mawi

Przepływ powietrza określa się za pomocą współczynnika n50. Pokazuje on, ile powietrza (kubatur budynku) wymieni się przy różnicy ciśnień 50 Pa . Dla domów pasywnych wynosi on mniej niż 0,6. Aby określić wykonuje się, test szczelności domu. Polega on na tym, że specjalne urządzenie (Blower Door) zakłada się w miejsce drzwi. Urządzenie to jest wyposażone w wentylator oraz specjalne czujniki i analizatory. Nie jest to jednak tania usługa, chociaż jej cena wciąż maleje. Takie badanie szczelności jest obowiązkowe dla domu, który ma otrzymać certyfikat domu pasywnego. Dlatego nie każda firma budowlana podejmie się wykonania domu pasywnego.

Więcej o:
Copyright © Agora SA