Ciepły i suchy dom - izolacja przeciwilgociowa i ocieplenie poszczególnych elementów budynku
Izolacja przeciwilgociowa, przeciwwodna i termiczna w domu jednorodzinnym
Każdy dom powinien być dobrze zaizolowany. W przeciwnym razie będzie stale narażony na niszczące działanie wilgoci. Może ona dostać się do jego wnętrza nawet przez najmniejsze nieszczelności. Uszkodzone pokrycie dachowe, przeciekające okna - to tylko niektóre miejsca, przez które wnika woda z deszczu lub topniejącego śniegu.
Fot. Zbigniew Buczek
Nie wolno także zapominać o niebezpiecznej dla domu wodzie gruntowej. Wskutek niedokładnie połączonych izolacji lub - co gorsze - ich braku, może być ona podciągana kapilarnie przez fundamenty. Powoduje to zawilgocenie ścian parteru, a w konsekwencji ich niszczenie.
Dlatego izolacje - zarówno przeciwwilgociowe, przeciwwodne, jak i termiczne - powinny zostać wykonane starannie, z zachowaniem ich ciągłości. Tylko wtedy będą skutecznie chronić dom przed stratami ciepła i wilgocią.
Niestety, wykonawcy nie zawsze przestrzegają tej zasady, a ewentualne późniejsze naprawy w gotowym domu są albo wręcz niemożliwe do wykonania (bo przecież nie da się podnieść całej konstrukcji), albo bardzo kosztowne.
Czytaj także:
Fundamenty domów niepodpiwniczonych
Najczęściej fundamentami domów niepodpiwniczonych są ławy, na których wykonane są ściany fundamentowe. Zabezpiecza się je izolacjami przeciwwilgociowymi, które odetną drogę wilgoci przedostającej się do domu z gruntu. Najważniejszą z nich jest izolacja pozioma, którą oddziela się ściany parteru od fundamentowych. Izolacja pionowa natomiast nie zawsze jest konieczna. Wykonuje się ją tylko w niesprzyjających warunkach gruntowo-wodnych.
Rys. Krzysztof Mizgalski
Właściwe wykonanie poziomej izolacji przeciwwilgociowej jest o tyle ważne, że jej późniejsza naprawa lub wymiana jest nie tylko trudna technicznie, ale również dosyć kosztowna.
Oprócz izolacji przeciwwilgociowych, warto również ułożyć na ścianach fundamentowych izolację termiczną - nawet jeśli planujemy dobrze ocieplić podłogę na gruncie. Ograniczy ona ucieczkę ciepła do gruntu i zmniejszy rachunki za ogrzewanie.
Czytaj także:
Izolacja pozioma ścian fundamentowych
Podłoga na gruncie
W domach jednorodzinnych bez podpiwniczenia podłogę parteru wykonuje się bezpośrednio na gruncie. Aby była barierą dla uciekającego z domu ciepła i przenikającej z gruntu wilgoci, powinna mieć solidne ocieplenie. Decyzję dotyczącą grubości izolacji termicznej najlepiej podjąć już podczas projektowania domu, a najpóźniej - na etapie wykonania fundamentów. W gotowym domu docieplenie podłogi na gruncie, ze względu na koszty i zakres prac, nie jest praktykowane.
Rys. Krzysztof Mizgalski
Materiał izolacyjny - styropian lub keramzyt - należy ułożyć na całej powierzchni podłogi, najlepiej poniżej warstwy izolacji przeciwwilgociowej. Wtedy grubość ocieplenia można zwiększyć nawet do 50 cm. Nie jest to bardzo kosztowne, ponieważ oszczędza się na wykonaniu warstwy podsypki z zagęszczonego piasku. Na ociepleniu konieczne jest ułożenie izolacji przeciwwilgociowej i szczelne połączenie jej z izolacją poziomą ścian fundamentowych.
Czytaj także:
Płyty fundamentowe
Zamiast na ławach i ścianach fundamentowych, dom bez piwnic można posadowić na żelbetowej płycie fundamentowej. Pod nią powinno się zawsze znaleźć ocieplenie, zgodnie z zasadą, że ociepla się od strony zimniejszej. Izolację termiczną wykonuje się z płyt twardego styropianu albo polistyrenu ekstrudowanego, który ma większą odporność na ściskanie. Zwykle stosuje się płyty o łącznej grubości 20-30 cm, ułożone w dwóch warstwach. Tylko gdy pod płytą fundamentową jest umieszczony gruntowy wymiennik ciepła, można zrezygnować z bardzo grubej warstwy styropianu i ułożyć jedynie 15-20 cm. W strefie brzegowej płyty styropianowe układa się pionowo.
Rys. Wawrzyniec Święcicki
Gdy płyta fundamentowa ma być wykonana z betonu zwykłego, niezbędna jest izolacja z dwóch warstw papy na lepiku lub folii polietylenowej. Umieszcza się ją pod płytą fundamentową (na warstwie chudego betonu) lub na niej. Jeśli izolacja znajdzie się pod płytą fundamentową, trzeba uważać, by podczas układania zbrojenia jej nie uszkodzić.
Piwnica
Ściany i podłogę kondygnacji znajdującej się pod ziemią należy bardzo dobrze zabezpieczyć przed wodą gruntową i opadową. Dotyczy to także sytuacji, kiedy na działce są korzystne warunki gruntowo-wodne (na przykład są tylko piaski, a zwierciadło wody znajduje się bardzo głęboko). Nawet wtedy poziom wody gruntowej może się wahać - w okresach suchych czasowo obniża się, a pojawia się w czasie dużych opadów i roztopów, powodując zalanie lub zawilgocenie piwnic.
Rys. Wawrzyniec Święcicki
Aby temu zapobiec, ściany piwnic zabezpiecza się izolacją przeciwwilgociową i przeciwwodną z materiałów bitumicznych (najczęściej lepiku asfaltowego i papy), albo też wykonuje całą konstrukcję z betonu wodoszczelnego. Jeśli piwnica nie będzie ogrzewana i nie zamierzamy zaizolować termicznie jej ścian, koniecznie trzeba ją oddzielić od ciepłych pomieszczeń parteru. Dlatego niezbędne jest przynajmniej ocieplenie stropu nad piwnicą.
Czytaj także:
Ściany zewnętrzne
O ciepłochronności ścian zewnętrznych decyduje ich współczynnik przenikania ciepła U. Obecnie, zgodnie z przepisami, nie powinien on być większy niż 0,3 W/(m2K). Im jednak będzie on niższy, tym mniej ciepła ucieknie z domu i mniej zapłacimy za energię potrzebną do jego ogrzewania. Warto więc zadbać o to, by wartość U była jak najmniejsza. Wpływ na to mają materiały wykorzystywane do wznoszenia ścian zewnętrznych.
Ściany jednowarstwowe buduje się z bloczków lub pustaków o dobrej izolacyjności cieplnej. Takich ścian się nie ociepla; należy jedynie zadbać o właściwe wykonanie tych miejsc, które mogą stać się mostkami termicznymi.
2. Poniżej ściana trójwarstwowa z ociepleniem z wełny mineralnej
Rys. Wawrzyniec Święcicki
W ścianach dwu- i trójwarstwowych za ograniczenie strat ciepła odpowiada przede wszystkim izolacja termiczna. Dlatego warto, by była ona na tyle gruba, aby współczynnik U ścian był lepszy niż to określają przepisy. Powinna ona mieć grubość co najmniej 15 cm.
Izolację termiczną ścian można wykonać ze styropianu lub z wełny mineralnej. Decydując się na konkretny produkt, warto zwrócić uwagę na współczynnik przewodzenia ciepła (lambda). Im jest on niższy, tym lepiej materiał chroni przed ucieczką ciepła. Jeśli wybierzemy produkt o lepszym współczynniku lambda, będziemy mogli wykonać cieńszą warstwę izolacji lub lepiej ocieplić dom. Ważna jest nie tylko grubość izolacji termicznej, ale także staranność jej wykonania. W ścianach dwuwarstwowych ocieplenie domu można wykonać na sucho lub metodą lekką mokrą (ETICS albo BSO - bezspoinowy system ociepleń).
Czytaj także:
Balkon
Najczęściej balkony mają konstrukcję żelbetową. Najbardziej szkodzą jej powtarzające się procesy zamarzania i rozmarzania wody, wnikającej we wszelkie rysy i pory materiałów, z których jest zbudowany balkon. Dlatego nie można go pozostawić bez zabezpieczenia.
Rys. Wawrzyniec Święcicki
Decydując się na balkon w ocieplonych domach, najlepiej wybrać taką jego konstrukcję, w której na styku płyty balkonowej i stropu nie będzie przerwana ciągłość izolacji termicznej ściany zewnętrznej. Inaczej takie miejsca staną się mostkami termicznymi, przez które na zewnątrz będzie uciekać ciepło. Można temu zapobiec, wybierając płytę swobodnie podpartą lub dostawianą (drewnianą lub metalową). Płytę wspornikową natomiast należy ocieplić od góry i od dołu albo zastosować ciepły łącznik lub też wykonać ją z prefabrykowanych płyt stropowych z betonu komórkowego.
Czytaj także:
Dach płaski zielony i żwirowy
Dachy płaskie wymagają dobrego zabezpieczenia przed wodą opadową i zmianami temperatury. Ale nie wystarczy ułożyć na nich izolację termiczną i przeciwwodną; trzeba je jeszcze dobrze ochronić przed uszkodzeniem.
W dachu płaskim warstwy izolacji układa się na stropie ostatniej kondygnacji. Można to zrobić na dwa sposoby. Kolejność ich ułożenia zależy od tego, czy dach będzie nieużytkowy, czy też będziemy wykorzystywać go na przykład jako taras.
W rozwiązaniu tradycyjnym izolacja przeciwwodna (hydroizolacja) jest warstwą wierzchnią. Dopiero pod nią znajduje się izolacja cieplna. W takim układzie warto izolację przeciwwodną zabezpieczyć nie tylko przed wodą opadową, ale też przed działaniem niskiej i wysokiej temperatury. Dlatego taki dach zwykle planuje się jako nieużytkowy i wykańcza żwirem.
Rys. Krzysztof Mizgalski
Dach płaski można też wykonać z odwróconym w stosunku do tradycyjnego układem warstw: izolację przeciwwodną umieszcza się pod izolacją termiczną i innymi warstwami. Dzięki temu izolacja przeciwwodna jest trwalsza i skutecznie zabezpiecza dach przed przeciekaniem. Taki dach może być zarówno użytkowy, jak i nieużytkowy.
Czytaj także:
Dach stromy
W domach z poddaszem użytkowym dach trzeba dobrze ocieplić, a izolację termiczną zabezpieczyć przed wodą opadową przeciekającą przez pokrycie, które nigdy nie jest szczelne. Dlatego potrzebne jest wstępne krycie (układane od zewnątrz), którego zadaniem jest ochrona przed przeciekaniem pokrycia dachowego i znajdujących się pod nim warstw dachu.
Wstępne krycie należy dostosować do rodzaju pokrycia i kąta nachylenia połaci. Obecnie warstwę tę można wykonać na dwa sposoby: z membran dachowych lub też z papy na deskowaniu (rozwiązanie tradycyjne).
Rys. Wawrzyniec Święcicki
Warstwę ocieplenia osłania się od strony wnętrza domu folią paroizolacyjną, ponieważ dla dachu równie niebezpieczna jak woda opadowa, jest para wodna, która przedostaje się do niego z wnętrza domu. Jeśli nie będzie ona mogła odparować, wykropli się. Może to doprowadzić do zawilgocenia ocieplenia (a przez to zmniejszenia jego właściwości izolacyjnych), a także do gnicia elementów więźby (a w konsekwencji - nawet do jej awarii).
Przy ocieplaniu dachu trzeba pamiętać o właściwej wentylacji wszystkich jego warstw. W dachach z membraną wystarczy pusta przestrzeń między membraną a pokryciem. W dachach ze sztywnym poszyciem konieczna jest dodatkowa szczelina o grubości 3-4 cm pomiędzy deskowaniem a ociepleniem.
Czytaj także:
Wstępne krycie dachu - co jest lepsze: folia czy papa?
Taras nad pomieszczeniem ogrzewanym
Taras nad ogrzewaną częścią domu to jeden z trudniejszych do zrobienia elementów budynku. Jest on bowiem rodzajem dachu płaskiego, który jest narażony na zniszczenie przez niekorzystne działanie czynników atmosferycznych. Dlatego musi być właściwie zaprojektowany oraz starannie wykonany z odpowiednio dobranych materiałów.
Poziom wierzchu stropu należy zaplanować w taki sposób, aby zmieściły się wszystkie warstwy tarasu. Jego górna powierzchnia powinna więc znajdować się co najmniej kilkanaście centymetrów niżej niż poziom posadzki w pomieszczeniu sąsiadującym z tarasem. Na pewno nie powinno być tak, aby trzeba było na niego wychodzić po stopniach.
Rys. Wawrzyniec Święcicki
Ten rodzaj tarasu powinien mieć grubą warstwę ocieplenia i szczelną izolację przeciwwilgociową. Najlepiej wykonać ją z produktów wchodzących w skład jednego systemu izolacyjnego, które wzajemnie się uzupełniają. Stanowią one kompleksowe rozwiązanie, dlatego warto zdecydować się na system jednego producenta. Nietrudno wtedy ustalić, kto jest odpowiedzialny za ewentualne przecieki.
Czytaj także:
Taras nad pomieszczeniem nieogrzewanymi
Konstrukcję nośną (płytę) tarasu nad pomieszczeniem nieogrzewanym (na przykład garażem) stanowi strop. Trzeba ułożyć na nim izolację przeciwwilgociową (jak na tarasie nad pomieszczeniem ogrzewanym); nie jest natomiast konieczna izolacja termiczna (choć można i warto ją wykonać).
Teoretycznie rozwiązanie to wygląda bardzo prosto, ale - jak wynika z praktyki - awarie zdarzają się dość często. Zwykle powodem szybkiego niszczenia takich tarasów są błędy popełniane na etapie ich wykonania. Niestety, nie zawsze fachowcy pamiętają o wszystkich detalach - dylatacjach, obróbkach blacharskich i odpowiednim mocowaniu balustrady.
Rys. Wawrzyniec Święcicki
Oczywiście, taras nad pomieszczeniem nieogrzewanym da się zrobić bez błędów. Pomoże w tym dobry projekt, właściwe ułożenie warstw i zastosowanie nowoczesnych materiałów.
Czytaj także:
