Bratki w ogrodzie
Fiołek wonny
Pod koniec kwietnia, gdy wiosna już na dobre zagości w naszych ogrodach, pod drzewami i krzewami pojawiają się łany fioletowych fiołków. Naturalny wdzięk tych kwiatów, ich intensywny kolor i słodki zapach sprawiają, że trudno się im oprzeć. Chętnie więc zrywamy je na bukieciki, wąchamy i oglądamy z bliska. Kwitnący od kwietnia do maja fiołek wonny (Viola odorata) jest najbardziej znanym i cenionym gatunkiem. Pospolicie rośnie w lasach liściastych, zaroślach i żywopłotach, a także na cmentarzach i w starych parkach. Dobrze sprawdza się również na balkonie.
Gdzie rosną w naturze fiołki wonne
Co ciekawe, nie jest to nasz rodzimy gatunek. Przybył do Polski jako roślina ogrodowa. Na stanowiskach naturalnych występuje w krajach basenu Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej, aż po Kaukaz i Irak, oraz w Europie Zachodniej. Fiołek wonny tworzy niskie (10-15 cm) rozetki liści o zaokrąglonych, sercowatych blaszkach z karbowanymi brzegami. Rozrasta się szeroko za pomocą długich, silnie ukorzeniających się rozłogów i tworzy luźne kobierce. W zacienionych partiach ogrodu często "ucieka" z rabat i zasiedla także przyległe trawniki.
Pnącza na balkon. Najlepsze pnącza na balkon
Fiołek wonny rozmnażanie
Fiołki potrafią spontanicznie pojawiać się w różnych częściach ogrodu. Ich nasiona są bowiem zaopatrzone w tzw. ciałka mrówcze (rodzaj specjalnych wyrostków zawierających pożywne tłuszcze), więc pracowite mrówki chętnie je zbierają i przenoszą z miejsca na miejsce.
Balkon. Jak założyć ogródek na balkonie?
Ciekawe odmiany fiołka wonnego
Historia uprawy fiołków wonnych (Viola odorata) sięga starożytności. Przez lata stworzono bardzo wiele ciekawych odmian, ale dziś tylko nieliczne są powszechnie dostępne. Najczęściej spotyka się odmiany o kwiatach w odcieniach fioletu. Najpopularniejszą jest jasnofioletowa wonna 'Koenigin Charlotte', która zakwita dwukrotnie - wiosną, od kwietnia do maja, a potem we wrześniu i w październiku. Bardzo atrakcyjna jest też 'Alba', której śnieżne kwiaty widoczne są już z daleka na tle jasnych liści. Nieco większe kwiaty ma biała odmiana fiołka północnego (Viola septentrionalis) 'Alba'. W uprawie spotyka się także odmiany kwitnące na różowo oraz pełne.
Fiołek motylkowaty (Viola sororia)
Zupełnie inny jest pochodzący z Ameryki Północnej fiołek motylkowaty (Viola sororia). Tworzy on pokaźne (15 cm wysokości) zwarte kępy o ładnym półkulistym pokroju. Zarówno sercowate liście, jak i dość duże, bezwonne, ciemnofioletowe kwiaty ozdobione białym oczkiem osadzone są na długich ogonkach. Choć kwitną od kwietnia do maja, to pojawiają się później niż u fiołka wonnego. Świetnie rośnie w chłodnych i zacienionych zakamarkach. Gdy gleba jest wilgotna i żyzna, znosi także nasłonecznienie. W uprawie najczęściej spotyka się odmianę 'Freckles' o białych kwiatach upstrzonych fioletowymi plamkami. Inne efektowne odmiany to rubinowoczerwona 'Rubra', biała 'Albiflora' oraz 'Priceana' o kwiatach białych z
Ogród różany na dachu bloku. Taras w różach
Gatunki fiołków ogrodowych o ozdobnych liściach
Choć fiołki cenimy przede wszystkim z powodu urokliwych kwiatów, są pośród nich i takie gatunki, których ozdobą są liście. Fiołek labradorski (Viola labradorica) tworzy gęste kępki o wysokości 15 cm. Najczęściej uprawiane są rośliny o purpurowym ulistnieniu. Fioletowe kwiaty rozwijają się od kwietnia do maja, a nieraz nawet latem.
Gatunek Viola palmata to intrygujący przybysz z Ameryki Północnej. Ma głęboko powcinane liście wyglądające tak nietypowo, że gdy przekwitnie, trudno rozpoznać w nim fiołka.
Prawdziwe klejnoty to fiołek koreański (Viola koreana) 'Sylettas' o ciemnozielonych liściach ze srebrzystym unerwieniem oraz fiołek mandżurski (Viola mandschurica) 'Fuji Dawn'. Jego liście przypominają kształtem strzałki i pokryte są białym marmurkowym wzorem.
Gdzie sadzić fiołki
Bylinowe gatunki fiołków najlepiej rozwijają się w półcieniu. Ekspansywnie rozrastający się fiołek wonny to doskonała roślina do zadarniania podłoża pod drzewami i krzewami. W zacienionych częściach ogrodu może zastępować trawnik. Z zawilcami, przylaszczką, barwinkiem, bluszczem i złocią może stworzyć wielobarwny kobierzec.
Fiołki kompozycje
Fiołki o ozdobnych liściach ładnie wyglądają w towarzystwie miodunek, jasnoty plamistej, żurawek o purpurowych i srebrzystych liściach, pierwiosnków, ciemierników oraz groszków wiosennych. Doskonale sprawdzają się w zacienionych częściach ogrodu skalnego, pośród paproci i kopytników, a także w szczelinach pomiędzy płytami chodnika.
Uprawa i rozmnażanie fiołków
- Fiołki lubią półcień i gleby umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne, bogate w próchnicę. Lubią ściółkę z butwiejących liści. Jedynie fiołek wonny dobrze znosi suszę.
- Kwitnienie fiołków można przedłużyć, obrywając przekwitłe kwiaty.
- Fiołki rozmnażamy przez podział kęp wczesną wiosną lub pod koniec lata. Można je także rozmnażać z nasion. Fiołki labradorski, wonny i koreański same obficie się wysiewają i pojawiają niespodziewanie w różnych zakątkach ogrodu.
Bratki w ogrodzie - młodsi bracia fiołków
Dzięki ogrodnikom fiołek trójbarwny (Viola tricolor) przeszedł zaiste niezwykłą metamorfozę. Skromny chwast o małych kwiatkach stał się z czasem najpopularniejszą rośliną kwietnikową, której w Polsce nadano wdzięczną nazwę "bratek".
Fiołki trójbarwne uprawiano wprawdzie w ogrodach, ale nie należały do pierwszej ligi roślin rabatowych. Na początku XIX w. zaczęto je krzyżować z innymi gatunkami fiołków (Viola lutea i Viola altaica). Pierwsze rezultaty były bardzo obiecujące, a do dalszej uprawy wybierano rośliny o coraz większych i coraz piękniej wybarwionych kwiatach. W latach 30. XIX w. znano już niemal 400 odmian bratków.
Bratki jako roślina okrywowa
Ogrodnik królowej Wiktorii - William Thomson w 1839 r. odkrył pośród licznych siewek w swoich eksperymentalnych inspektach roślinę, która zamiast typowych cieniutkich fioletowych kresek na dolnych płatkach miała fioletowe łatki. Tak powstała 'Medora' - odmiana, która dała początek współczesnym bratkom. Dziś nazywanym Viola x wittrockiana. Uprawa bratków i tworzenie nowych form stały się w Anglii narodową pasją. Organizowano konkursy, na których według ostrych kryteriów wyłaniano najpiękniejsze odmiany. Początkowo zwracano uwagę wyłącznie na urodę kwiatów. Jednak wkrótce otrzymano rośliny o ładnym, zwartym pokroju. Pod koniec XIX w. bratek stał się jednym z najpopularniejszych kwiatów wiktoriańskich rabat. Obecnie nowe odmiany bratków powstają na całym świecie.
Jak wyglądają bratki
Wesołe, kolorowe bratki nieodwołalnie obwieszczają nadejście wiosny. Ile tu barw i kształtów! Ciepłe żółcie, pomarańcze, czerwienie, chłodne fiolety, biele, odcienie lawendowe i kremowe. Kwiaty bywają jednobarwne albo ozdobione rozchodzącymi się od środka kreseczkami, plamami czy ciemnymi łatkami, które otaczają jasne oczko. Plamy przyjmują barwy pastelowego różu, purpury, brązów i mrocznych tonów oberżyny. Spotkamy odmiany wielkokwiatowe (kwiaty o średnicy do 10 cm), o kwiatach średniej wielkości (do 7,5 cm) oraz obficie kwitnące miniaturki (o średnicy 2,5-5 cm). Znajdziemy też okazy o pofałdowanych płatkach.
Bratki na rabatach
Choć najczęściej tworzy się z bratków jednobarwne dywany, warto poeksperymentować i zmieszać ze sobą kilka odmian, "tkając" kompozycje wibrujące kolorem. Jeśli mamy wiele sadzonek, możemy stworzyć z nich kwiatowe dywany o geometrycznym rysunku na wzór XIX-wiecznych kwietników. Stylową ozdobą bratkowych rabat są bukszpanowe obwódki lub formowane cisy.
Bratki kompozycje
Wielobarwne bratki świetnie wyglądają wśród szafirków, hiacyntów, pierwiosnków, stokrotek, laków i niezapominajek. Sprawdzają się też jako kontrastujące tło dla wysmukłych tulipanów. Bratki warto również sadzić w donicach razem z pierwiosnkami i roślinami cebulowymi oraz drobnolistnymi bluszczami lub bukszpanem.
Ciekawe kompozycje bratków
Fiołek rogaty (Viola cornuta)
Bliskim krewnym ogrodowych bratków jest pochodzący z Pirenejów fiołek rogaty (Viola cornuta). Tworzy niskie, zwarte kępki wyglądające jak miniaturowe bukieciki. Kwitnie obficie i bardzo długo (najczęściej od maja do sierpnia, a czasem nawet jesienią). Kwiaty są drobne, w różnych odcieniach fioletu, opatrzone długą ostrogą.
Uprawia się niemal 60 odmian fiołka rogatego. Najpopularniejsze są 'Amethyst' o kwiatach lila, biała 'White Superior' i niemal czarna 'Bowles Black'. Oryginalną urodą wyróżniają się karłowe odmiany dorastające do wysokości 10 cm, np. żółta 'Baby Franjo'.
Gdzie sadzić fiołki rogate
Podobnie jak bratki fiołki rogate można sadzić na rabatach lub w pojemnikach. Pasują do ogrodu skalnego lub na brzeg bylinowej rabaty. Najlepiej wyglądają w masie. Lubią miejsca słoneczne i półcień oraz przepuszczalne, zasobne w próchnicę, umiarkowanie wilgotne podłoże. Na zimę wymagają lekkiego okrycia gałązkami jodły lub sosny. Ogrodowe odmiany fiołków rogatych mnoży się przez podział kęp w kwietniu lub pod koniec lata. Przekwitłe kwiaty warto ścinać.
Uprawa bratków
Bratki - kwiaty
Kwiaty są 5-płatkowe, mają średnicę dochodzącą w zależności od odmiany nawet do 10 cm (zwykle 6–7 cm), są osadzone pojedynczo na dość długich szypułkach wyrastających z kątów liści. To, co jest urzekające w bratkach, to bogactwo barw ich kwiatów, które dodatkowo maja aksamitny połysk i delikatnie pachną.
Jak długo kwitną bratki
Bratki ogrodowe rozpoczynają kwitnienie już jesienią w roku wysiewu, ale główna pora kwitnienia przypada na marzec–czerwiec roku następnego.
Uprawa bratków
Gdzie posadzić bratki
- Bratki najlepiej kwitną w miejscach słonecznych, jednak źle znoszą wysokie temperatury. Trzeba sadzić je na rabatach, które wczesną wiosną znajdują się w pełnym słońcu, a później są ocienione przez drzewa lub krzewy.
Pielęgnacja bratków
Własna rozsada - sadzonki nasiona
Nasiona bratków wysiewamy późnym latem (na przełomie czerwca i lipca) lub jesienią. Jeżeli podłoże będzie stale wilgotne, a temperatura utrzyma się na poziomie 15-18 st. C, siewki wzejdą po dwóch tygodniach. Gdy będą miały po dwa, trzy listki, przesadzamy je na rozsadnik. Do połowy lipca zasilamy raz w tygodniu płynnym nawozem i dbamy o podlewanie. Po sześciu tygodniach przenosimy na rabaty.
Bratki zimą
Młode rośliny warto przed nadejściem mrozów przykryć agrowłókniną albo gałązkami roślin iglastych. Nie dopuśćmy też do tego, by wiosną, podczas roztopów podłoże pod sadzonkami było zbyt wilgotne, bo wtedy bratki mogą zgnić. Wiosną powinny masowo zakwitnąć.
Kiedy sadzić bratki
- Zakupione sadzonki wysadzamy na rabaty i do skrzynek po ustąpieniu mrozów, zwykle po Wielkanocy. Na rabatach rozmieszczamy je w odstępach 15-25 cm, najlepiej w rzędach naprzemianległych.
Jaka ziemia dla bratków
- Bratki lubią przepuszczalne, żyzne i bogate w próchnicę podłoże. Przygotowując rabaty, nie żałujmy przekompostowanego obornika, ziemi liściowej lub kompostu. Jeśli tego nie zrobiliśmy, sadząc kwiaty, dodajmy do gleby nieco wolno rozkładającego się nawozu, dzięki któremu kwiaty będą dłużej kwitły. Po posadzeniu rośliny mocno podlewamy.
Podlewanie bratków
Podlewać najlepiej rano lub wieczorem - podlewane w południe w słoneczny dzień mogą ulec poparzeniu.
Nawożenie bratków
Aby bratki długo i obficie kwitły, regularnie zasilajmy je preparatami dla roślin kwitnących. Nie dopuszczajmy, by liście lub kwiaty zżółkły (świadczy to o niedożywieniu roślin). Jednorazowo zasilamy sadzonki nawozem dla roślin zielonych, aby zagęściły się ponownie i wytworzyły nowe pędy oraz liście
Co robimy z przekwitłymi kwiatami
Przekwitłe kwiaty usuwamy, by nie zawiązywały się nasiona.
Przycinanie bratków
Co kilka tygodni uszczykujemy część pędów około 5 cm nad ziemią. Te zbytnio wydłużone również przycinamy 5 cm nad podłożem. J
Jak przedłużyć kwitnienie bratków
- Jeśli będziemy regularnie usuwać przekwitłe kwiaty i zwiędłe liście, rośliny odwdzięczą się długim kwitnieniem.
- Bratki traktuje się jak rośliny jednoroczne. Gdy przekwitną, zastępuje się je gatunkami jednorocznymi, które kwitną latem.
Bratki cena
Zdrowe sadzonki już w marcu można kupić od 3- 6 zł
Najlepsze fiołki i bratki na balkon i taras
Fiołek wonny 'Koenigin Charlotte'
Fiołek wonny 'Alba'
Fiołek motylkowaty 'Freckles'
Fiołek północny 'Alba'
Fiołek motylkowaty 'Rubra'
Fiołek motylkowaty 'Albiflora'
Fiołek labradorski
Viola palmata
Fiołek trójbarwny
Fiołek rogaty 'Baby Franjo'
Fiołek rogaty 'Tiger Eye'
Fiołek rogaty 'White Superior'
Fiołek rogaty 'Bowles Black'
Bratek 'Black Moon'
Bratek z grupy Mello
