Historia dachówki

Pierwszą dachówkę cementową zaczęła wyrabiać w połowie ubiegłego stulecia niemiecka fabryka cementu Stanbach w Bawarii w postaci dużych czworobocznych płyt.

Koszt takiej dachówki wynosił 80 talarów za 1000 sztuk. Ponieważ jednak pierwsza dachówka była dość ciężka i wymagała solidnego wiązania dachowego, a koszt jej był stosunkowo dość duży, więc nie mogła znaleźć szerszego zastosowania do krycia dachów u mniej zamożnych właścicieli realności.

Nie bacząc na to, że pod tak ciężką dachówką, która ważyła około 6 kilogramów, trzeba było dawać wiązania, zastosowanie jej okazało się zupełnie celowe ze względu na wysoką wartość takiego rodzaju pokrycia, a więc: trwałość, odporność na wietrzenie oraz niezwykłą wytrzymałość, co zostało stwierdzone w roku 1879 na wystawie w Arnhein (Niemcy) po 36 letniej obserwacji tej dachówki.

Jeżeli chodzi o zapoczątkowanie krycia dachów dachówką cementową u nas, to skorzystaliśmy z doświadczeń naszego zachodniego sąsiada i w ten sposób powstała pierwsza mała wytwórnia betonowa firmy Albrecht w Puławach (Woj. Lubelskie), która zaczęła wyrabiać dachówkę cementową oraz kręgi betonowe, a po pewnym czasie fabrykować maszynki żelazne do wyrobów dachówki.

Rodzaje dachówek cementowych i ich układanie

Istnieje wiele typów dachówek cementowych, różniących się znacznie między sobą pod względem kształtu i praktyczności. Do niepraktycznych zaliczyć należy przestarzały typ dachówek skośnych, wyrabianych w kształcie kwadratu, lub równoległoboków. Ujemną stroną tych dachówek jest trudność wyrobu i krycia, zły ściek dla wody oraz sztywność pokrycia, powodująca pękanie dachówek przy osiadaniu więźby dachowej.

Tych wad nie mają dachówki prostokątne żłobkowane na sposób marsylski typ "A" i "D".

Zaopatrzone są one w boczne podwójne żłobki, czyli felce, a także w grzebienie szczytowe. Te dachówki w szeregach poziomych na pokryciu dachowem zaczepiają się jedna o drugą w ten sposób, że występy jednych wchodzą w odpowiednie wgłębienia (żłobki) drugich, sąsiednich dachówek, a w szeregach pionowych każda dachówka górna pokrywa dachówkę dolną zapomocą występu, który zachodzi za grzebień tej ostatniej.

Oprócz wyżej opisanego typu, są również dachówki cementowe, tak zwane "podwójne karpiówki" (K-2). Są one najłatwiejsze do wykonania i stąd najbardziej rozpowszechnione. Dachówka typu K-2 jest lekka, również szczelnie kryjąca i posiada wygląd nader estetyczny.

W celu zabezpieczenia dachu od zrywania dachówek układa się co parę dachówek dachówkę, zaopatrzoną drucikiem od spodu tak, aby w dwuch sąsiednich rzędach dachówki z drucikami rozkładały się w szachownicę. Po ułożeniu takiej dachówki wbija się do łaty gwóźdź i drucik okręca się dookoła tego gwoździa, a tem samem umocowuje się całą połać dachówek do więźby. Jedna dachówka przytrzymuje drugą bądź bocznym felcem, bądź też noskami.

Dla uszczelnienia najwyższych dachówek na kalenicy i naroży dachu układa się szereg gąsiorów cementowych. W ten sposób tworzy się pokrycie ze wszystkich stron szczelne i nie podwiewne, nie przepuszczające do poddasza

ani kurzu, ani deszczu i śniegu.

Pokrycie dachówkami cementowemi ma jeszcze i tę ważną zaletę, że jest giętkie i podatne na zmiany temperatury bez ujmy dla swej szczelności i trwałości. Przy zsychaniu się krokwi i łat pokrycie to nie łamie się i nie paczy, lecz osiada swobodnie.

Wyrób dachówek

Przygotowanie piasku. Do wyrobu dachówki cementowej muszą być użyte materjały w najlepszym gatunku, a więc dobry cement, czysty, gruboziarnisty i ostry piasek natury kwarcowej, bez żadnych domieszek jak glina, ziemia i ił oraz bez ciał organicznych, zawierających często kwasy i sole. Dla wypróbowania czy piasek jest czysty i zdatny do wyrobu dachówki, sypie się do naczynia szklanego warstwę piasku wysokości 5 cm, a następnie wypełnia się do wysokości 10 cm czystą wodą i miesza się przez kilka chwil. Po tej czynności należy postawić naczynie i poczekać, aż się woda oczyści. W razie znajdowania się szkodliwych składników piasek osiądzie na dno, a wspomniane składniki pozostaną na wierzchu. O ile warstwa górna osadu przekracza grubość 3 mm (więcej jak 6% piasku), wówczas piasek w stanie naturalnym jest nieużyteczny, a więc przed użyciem musi być przemyty.

Dla niewielkich betoniarni wystarczy płókanie piasku w skrzyni, przy większem zaś zapotrzebowaniu bezwzględnie opłaca się ustawienie płóczki. System tych płóczek jest najpraktyczniejszy. Przy prostej i łatwej obsłudze wydajność jest bardzo znaczna, a piasek zostaje gruntownie oczyszczony, ponieważ przemywa się wciąż czystym strumieniem wody.

Przygotowanie zaprawy cementowej. Obecnie wyrabiamy dachówki cementowe bardzo lekkie i cienkie, przeciętnie 8 do 10 mm grubości, wskutek czego trzeba je robić z najlepszej zaprawy, by były dość mocne.

Przy wyrobie dachówki grubości 9 do 10 mm daje się zaprawę w stosunku l:3, a przy grubości 8 do 9 mm 1:2i1/2. Wody dajemy tylko tyle, by masa dała się należycie formować i wygładzić strychulcem, na co nie może być ścisłego przepisu, bo zależy to od suchości piasku, a nawet i od pogody. Zwykle ilość wody waha się mniej więcej w granicach od 15 do 20% wagi suchej mieszaniny cementu i piasku.

Formowanie dachówek. Przed przystąpieniem do wyrobu ustawiamy sobie odpowiednie maszyny i inne potrzebne przyrządy, jak strychulec, kielnia, młotek do ubijania masy, linijka do grzebienia szczytowego, sitko do glazury i klucze do naśrubków, tak aby robotnik mógł prowadzić robotę możliwie najwygodniej i stojąc na miejscu bez niepotrzebnego, a zawsze dla przedsiębiorcy kosztownego chodzenia. W tym celu ustawiamy maszynę zwykle pod światłem, z prawej strony dorabiamy skrzynkę na masę cementową, na niej ustawiamy potem mieszaninę na glazurę z sitkiem, a obok naczynie z wodą i pędzlem do skraplania glazury. Po stronie lewej maszyny umieszczamy podkładki w ilości 40 do 50 sztuk, które wystarczyć powinny na 1 do 2 godzin pracy, już nasmarowane oleonaftą lub ropą tak, by były pod ręką, wprost do brania, tuż obok zaś stojaki do układania gotowych świeżych dachówek na podkładkach.

O ile chcemy w żłobkowanych dachówkach barwionych uniknąć jasnych pasów, jakie tworzą w pokryciu dachowem niebarwione dolne brzegi dachówek, należy zabarwiać je ręcznie przy pomocy pendzla maczanego w tejże mieszaninie farby z cementem rozrobionej wodą. Po wyschnięciu farby należy ją uszczelnić przez pokrycie tych miejsc czterokrotnie w odstępach jednodniowych rozczynem szkła wodnego 1:4. Jest to jednocześnie zabezpieczenie dolnego brzegu dachówki przed nasiąkaniem wodą deszczową.

Dokładne próby wykazały, że dachówka cementowa znacznie zyskuje przez dodanie do zaprawy cementowej wapna, jest bowiem wtedy bardziej nieprzenikliwa dla wody, gdyż wapno wypełnia w niej puste przestrzenie, wiążąc lepiej cząstki cementu z ziarnkami piasku, jest więcej elastyczna i mniej się tłucze, oraz jest mniej wrażliwa w pierwszym okresie twardnienia na brak wilgoci. To też przy wyrobie dachówki cementowej pożądane jest dodawać wapno. Dodatek ten jest minimalny. Poprostu zamiast czystej wody należy używać do rozrabiania zaprawy cementowo-piaskowej, wody wapiennej (mleka). Mleko wapienne powinno być przygotowane z dobrze zgaszonego wapna (najlepiej je przecedzić), dobrze rozmieszane i zupełnie rzadkie jak świeże mleko krowie.

Maszyny do wyrobu dachówki cementowej

Do wyrobu dachówki cementowej służą najróżnorodniejsze maszyny.

Pojedyńcza maszyna dachówkowa model "A", t. zw. felcówka składa się z mocnego stołu żelaznego, do którego przymocowana jest skrzynka formowa wraz z ramką-obcinaczem i przyrządem do wyrobu grzebienia szczytowego. Obcinacz (ramka) ściśle przylega do skrzynki formowej, dzięki czemu dachówki otrzymują równe ostre brzegi. Szyny kierownicze do strychulca ustawione są na śrubach i mogą być stopniowo podnoszone w miarę zużywania się strychulca.

Podwójna maszyna dachówkowa model "A". Na mocnym stole żelaznym umocowane są obok siebie skrzynki formowe. Strychulec w postaci ciężkiej płyty prowadzony jest na rolkach, co znacznie ułatwia pracę formowania i wygładzenia dachówek. Z boku umocowane jest sito automatyczne, które równomiernie pokrywa powierzchnię dachówki glazurą.

Maszyny do wyrobu dachówki cementowej "K-2" (karpiówka podwójna). Dachówka ta jest lekka, tworzy szczelne pokrycie, ma ładny wygląd, dzięki czemu coraz bardziej się rozpowszechnia, szczególnie w województwach zachodnich Polski.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

Więcej o:
Copyright © Agora SA