FOTEL - z francuskiego fauteuil czyli siedzisko zazwyczaj jednoosobowe z oparciem i bocznymi poręczami, mebel komfortowy i reprezentacyjny, dawniej będący atrybutem pozycji społecznej. Warto pamiętać, że określenie "fotel" nie było znane aż do 1636r., wcześniej siadano po prostu na tzw. krzesłach z poręczami (chaise a bras ). Przez stulecia fotel stawał się pod względem konstrukcyjnym coraz doskonalszym rozwinięciem krzesła. Znany już w starożytności, ale tapicerowany i bogato dekorowany dopiero od XVII wieku - dziś fotel to nieodzowny towarzysz życia codziennego, który wypracował niezliczoną liczbę odmian różniących się konstrukcją, kształtem i przeznaczeniem. To mebel , który łącząc skrajne dziedziny: rękodzieła, produkcji przemysłowej, sztuki, dizajnu - wciąż żyje aby odgrywać tę samą rolę - służyć nam ma do siedzenia.
Oto wybór najsłynniejszych foteli XX wieku, mniej lub bardziej wygodnych, grzecznych i wywrotowych, cieszących oko jako klasyki wzornictwa i źródło inspiracji dla pokoleń projektantów i nie tylko.
1.
BUJAK THONETA
Czyli fotel na biegunach - masowo produkowany w XX w., ale jego korzenie sięgają roku 1860. Wtedy właśnie został po raz pierwszy wykonany wg projektu austriackiego wytwórcy mebli Michaela Thoneta w fabryce w Koryczanach na Morawach. Fotel zrobiony jest z giętych elementów buczyny, barwionych na kolor brązowy lub czarny, z siedzeniem zwykle wyplatanym. Bujak jest dziś obok "czternastki" czyli słynnego krzesła krzeseł, najbardziej znanym dziełem Thoneta, które doczekało się licznych odmian.
fot. www.design-museum.com
2.
FOTEL NR 670 SITZMASCHINE
Czyli maszyna do siedzenia z 1905r., projektu austriackiego architekta i projektanta Josefa Hoffmana - jednego z głównych przedstawicieli secesji wiedeńskiej (Quadratstil). Rozbudowana forma, motywy geometryczne i regulowane oparcie to atrybuty fotela, kojarzące się z maszyną . Mebel został wykonany z drewna giętego, sklejki i mosiężnego pręta i inspirował dalszy rozwój europejskiego meblarstwa.
fot. www.design-museum.com
3.
FOTEL CZERWONO-NIEBIESKI
To projekt z 1918 r., autorstwa holenderskiego architekta i projektanta Gerrita Thomasa Rietvelda, uważany za najbardziej znany mebel z pierwszego okresu awangardy artystycznej XX w. Fotel czerwono-niebieski jest wykonany z lakierowanego drewna i inspirowany malarstwem P. Mondriana. Rietveld łącząc rygorystycznie płaszczyzny, linie i kolory, stworzył wręcz obiekt geometryczny. Model ten, stał się wzorem dla mebli projektowanych w dwudziestoleciu międzywojennym w ramach nurtu zwanego neoplastycyzmem (De Stijl). Wszystkie elementy fotela są proste, znormalizowane i oparte na module, a więc dostosowane do masowej produkcji. Fotel powielany od 1973 r. przez włoską firmę Cassina.
fot. www.design-museum.com
4.
FOTEL B3 (WASILLY)
Mebel autorstwa węgierskiego projektanta Marcela Breuera (należącego do pierwszego rocznika studentów Bauhausu), zaprojektowany do domu malarza W. Kandinsky'ego. Fotel powstał w 1925 r., ale nazwę Wasilly otrzymał dopiero w latach 60.
Projekt Breuera (ponoć inspirowany budową roweru), uznano za pierwszy mebel wykonany całkowicie z metalowych rurek. Jego lekka i przejrzysta konstrukcja oraz użyte materiały, są przejawem surowych tendencji estetycznych, które zapanowały po I wojnie światowej. B3 zapoczątkował przełom w produkcji mebli metalowych, był produkowany seryjnie. Od 1968 r. jest powielany przez nowojorską firmę Knoll.
fot. www.design-museum.com
5.
FOTEL GRAND CONFORT
Kubiczny fotel klubowy z 1928 r., autorstwa słynnego francuskiego duetu: Le Corbusier & Charlotte Perriand. Mebel składa się z pięciu luźnych, prostokątnych, grubych poduszek, tapicerowanych skórą i umieszczonych w trzypoziomowym stelażu z chromowanych rurek stalowych. Pomysł zastosowania luźnych poduszek był innowacyjny, stał się popularny i był od tej pory naśladowany. Fotel jest produkowany przez włoską firmę Cassina od 1965 r.
fot. www.design-museum.com
6.
FOTEL 41 (PAIMIO)
Awangardowy fotel powstały w latach 1929-33 wg projektu fińskiego architekta Alvara Aalto dla sanatorium w Paimio w Finlandii. Mebel wykonany całkowicie z drewna brzozowego (z którym Aalto eksperymentował przez kilka lat tworząc tzw. drewniany makaron, czyli wielowarstwową sklejkę), odznacza się logiką konstrukcji, funkcjonalnością i wyczuciem naturalnej struktury drewna. Zaprojektowany specjalnie, aby ułatwiać oddychanie osobom chorym na gruźlicę, został okrzyknięty modernistycznym arcydziełem. Od 1935 produkowany przez fińską firmę Artek.
fot. www.design-museum.com
7.
FOTEL EAMESA (LOUNGE CHAIR)
To projekt z 1956 r. autorstwa Charlesa Eamesa i jego żony Ray. Mebel ten uważany jest za najwygodniejsze siedzisko skonstruowane w XX w., występuje w parze z taboretem. Szkielet, wykonany z lanego aluminium, połączonego z elementami giętej, prasowanej sklejki, jest tapicerowany czarną skórą. Poszczególne części fotela połączone są w sposób elastyczny, stwarzając wygodę siedzenia w każdej pozycji. Autorzy zaprojektowali Lounge Chair z myślą o masowej produkcji, niestety w ostatnich latach ten słynny zestaw wypoczynkowy jest również masowo podrabiany.
fot. www.design-museum.com
8.
FOTEL JAJKO (EGG CHAIR)
Powstał w 1958 r. wg projektu duńskiego architekta Arne Jacobsena. Jeden z pierwszych przykładów mebla odlanego z tworzywa sztucznego o wysokim walorze estetycznym i użytkowym. Fotel o nowoczesnej, organicznej formie rzeźbiarskiej został zaprojektowany z myślą o wyposażeniu hotelu "Royal" skandynawskich linii lotniczych SAS w Kopenhadze. W przeciwieństwie do "Łabędzia" - innego, słynnego fotela tego projektanta, Jajko nie było produkowane na skalę masową.
fot. www.design-museum.com
9.
FOTEL SACCO
Siedzisko - worek ze skóry lub plastiku, wypełniony elastycznymi kuleczkami z tworzywa sztucznego, swobodnie układający się do ludzkiego ciała, a co za tym idzie - dający pełną swobodę użytkowania. Projekt stworzony w roku 1968, przez włoskich architektów P. Gatti'ego, C. Paolini'ego i F.Teodoro w zgodzie z nurtem negującym sformalizowane formy mebli, narzucające sposób siedzenia.
fot. www.moma.org
10.
FOETL DLA PROUSTA (POLTRONA DI PROUST)
Autor tego powstałego w 1978 r. fotela, włoski projektant Allesandro Mendini stworzył pojęcie redesignu. W myśl zasady, że w designie zostało już wszystko powiedziane, przetwarzał znane przedmioty w sposób zabawny i prowokujący.W projekcie fotela dla Prousta, Mendini wykorzystał formę berżery, typową w XVII wieku i pokrył ją wzorem zainspirowanym malarstwem neoimpresjonisty Paula Signaca (jednego z ulubionych malarzy Prousta). Fotela dla Prousta to projekt, w którym funkcja bardziej odnosi się do sfery uczuć i emocji niż do użytkowania w tradycyjnym znaczeniu.
fot. www.lesartsdecoratifs.fr
Agata Hasiak/REFRE
