Design z Podlasia. Tekstylia i meble etno inspirowane tradycją regionu

doś

Kolorowe okiennice w podlaskim domu. Fot. Shutterstock

Malownicza architektura, którą można podziwiać w Krainie Otwartych Okiennic (tworzą ją wsie, m.in.: Trześcianka, Soce i Puchły), z różnokolorowymi zdobieniami drewnianych domów – to tylko część perełek Podlasia, które inspirują wielu artystów. Piękne ornamenty na elewacji, nadokienniki i parapety, okiennice, które kolorowo dekorują domy warto zobaczyć też na południu Podlasia. Jest tu cała paleta barw, wyjątkowych motywów i wzorów. W oknach czasem zdarza się dostrzec papierowe ozdoby i wycinanki, które dawniej były aranżacyjną podstawą chat na Podlasiu. Do dziś aktualna jest również tradycja zdobienia gwiazd kolędniczych rożnymi wycinankami. Wiele pięknych wzorów można zobaczyć na przykład w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie.

Podlasie ma też swoją ceramikę czy ręcznie tkane i haftowane tkaniny z charakterystycznymi deseniami. Makatki były kiedyś najpopularniejszymi dekoracjami wnętrz, szczególnie ścian w kuchni. Tworzono je z lnu i tkaniny dwuosnowowej oraz dekorowano różnymi wzorami, przedstawiającymi m.in. kwiaty, ptaki, zieloną naturę czy motywy religijne. Około 200 egzemplarzy trafiło m.in. do Muzeum w Bielsku Podlaskim. Różnorodnymi wzorami zainspirowało się też wielu polskich artystów. 

Makietka z tkaniny dwuosnowowej. Fot. Slow-art.pl

Slow Art – design z Podlasia z japońską szefową

Dwuosnowowa sztuka tkania jest obecnie niemal zapomniana, ale nie w Janowie. Tu z tego rodzaju tkaniny powstają ręcznie tkane dywany o różnych rozmiarach, makaty, torby, dekoracyjne poszewki na poduszki i inne dodatki, które są prezentowane na różnych warsztatach i wystawach, nie tylko w Polsce, ale również w Japonii. Tworzy je marka Slow Art, którą założyła Izumi Fujita – antropolożka i etnografka mieszkająca w Polsce.

Slow Art oferuje również barwne naczynia z ceramiki. To talerze, kubki, miski i miseczki, które ozdobione są ciekawymi motywami florystycznymi. Świetnie sprawdzą się w domu urządzonym w stylu etno, retro czy vintage.  

Dziś w ramach projektu „Kraina Wątku i Osnowy” można odwiedzić 12 różnych pracowni tkackich z Podlasia, znajdują się głównie na terenie gmin Janów i Korycin. Wizyty wymagają jednak wcześniejszego umówienia. Dość pokaźny zbiór designu z Podlasia, bo aż 50 tkanin dwuosnowowych, dywanów i makat można też obejrzeć w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. 

Etno design po podlasku – inspiracją dla artystów street artu 

Design z Podlasia stał się wielką inspiracją, nie tylko dla współczesnych artystów wzornictwa przemysłowego, ale twórców street artu, którzy swoją sztukę tworzą w przestrzeni publicznej. Największy mural z tkanym motywem ludowym, bo zajmujący aż 11 kondygnacji, znajduje się w Białymstoku. Obrazuje chłopca siedzącego na pniu drzewa, nad głową którego pojawiają się podlaskie wzory, nazywane „Pieczeniem chleba”. To motywy z tkaniny dwuosnowowej, które stworzyła Lucyna Kędzierska z Wasilkowa. Można je też obejrzeć w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. Natomiast sam mural powstał dzięki projektowi „Folk on the street”, którego inicjatorem jest Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku. 

Meble SPLOT – formy, które nawiązują do designu z Podlasia

Ta seria ręcznie wykonanej kolekcji mebli SPLOT, z plecionymi elementami i specyficzną kolorystyka czerpie z pięknych tradycji Podlasia – regionalnej architektury i rękodzieła, a jednocześnie jest przykładem modnego, nowoczesnego i naturalnego wzornictwa. Można tu znaleźć komodę, toaletkę, wysoką szafkę i meble pod telewizor. Wszystkie wyróżniają się frontami wykonanymi z wyplatanej siatki oraz zaokrąglonymi rantami.  Meble SPLOT zaprojektowała Zofia Strumiłło-Sukiennik dla marki Beza Projekt. 

AZE Design z Podlasia – ich lampie Buni blisko do tradycyjnej "buńki" 

Czym była "buńka"? Pękatym, glinianym naczyniem ceramicznym z Podlasia. Natomiast Bunia to nazwa lampy, którą zaprojektowali Anna Kotowicz-Puszkarewicz i Artur Puszkarewicz ze studia AZE Design. Porzucili Warszawę dla Podlasia, gdzie zamieszkali we wsi Czeremcha, w której tradycyjne ludowe rzemiosło nadal ma się dobrze. 

Gliniana lampa Bunia. Fot. AZE Design

AZE to próba znalezienia równowagi pomiędzy tym, co stare i nowe. To realizacja idei dialogu pomiędzy ginącym rzemiosłem a nowoczesnym projektowaniem. Chcemy, by projektowane przez nas obiekty miały wszelkie znamiona rękodzieła, równocześnie zaskakiwały jakością oraz współczesnym wzornictwem. Uważamy, że techniki rękodzielnicze mogą być żywym i efektywnym narzędziem kreacji. Wierzymy, że ciągłość jest związana z nieustanną ewolucją, a szacunek do przeszłości nie wyklucza otwartości na współczesne inspiracje.

– wyjaśniają projektanci. 

Projektanci AZE Design wykorzystują różnorodne tkaniny, glinę, plecionki i skórę. Marka stworzyła m.in. dywany Nodus i Nodus 2 ze sznura bawełnianego, których wzory czerpią z ludowej twórczości szydełkowej, bogatych ornamentów i misternych splotów. Produkcją zajmuje się BERDO – rzemieślnicza grupa kobiet z Podlasia. Są też inne produkty, m.in.: dywan Folk, który w 2007 roku nagrodzono w konkursie "Śląska Rzecz 2007". W tym projekcie przenikają się wzory białoruskie, ukraińskie i nadbałtyckie charakterystyczne dla podlaskiego tygla kultur. Produkcją dywanu Folk zajmuje się Sztuka Beskidzka.