Polskie krzesła doczekały się statusu ikon designu. Mamy sporo świetnych projektów, którymi zachwycamy się po latach. To dzięki naszym wielkim wizjonerom wzorniczej sztuki użytkowej, którzy potrafili dostrzec w nich coś więcej, a nie wyłącznie mebel do siedzenia. Drewniane krzesła o ponadczasowej stylistyce ponownie zachwycają designerów i miłośników stylowych wnętrz. Nie chodzi wyłącznie o modę na PRL. W nowoczesnych domach również jest dla nich miejsce, ponieważ wiele polskich krzeseł ma piękną, ponadczasową i uniwersalną linię wzorniczą, która świetnie wpisuje się w styl wielu różnych aranżacji. Z dumą można je postawić nie tylko w jadalni, ale również w salonie, domowym biurze czy sypialni. Dlatego grono polskich marek, które chętnie reaktywują meble sprzed lat, stale się powiększa. Nie brakuje również zbieraczy, którzy zaglądają do osiedlowego śmietnika, fanów pchlich targów i fanatyków internetowych aukcji, na których za bezcen można kupić designerskie perełki sprzed lat. O których mowa? Krzesła typu "5912", "Hałasy", "Skoczki", "Muszelki", "Zydle" są nie tylko praktycznymi i modnymi meblami, ale wartościową sztuką użytkową. Przedstawiamy top 5 polskich krzeseł XX wieku.
Stylowe krzesła do jadalni o ponadczasowym designie. Fot. Shutterstock
"Hałasy", a przez wielu nazywane również "Grzybkami" to polskie krzesła typu 200-190, które zaprojektował profesor Rajmund Teofil Hałas – wybitna postać rodzimego wzornictwa. Zaczął karierę jako mistrz stolarstwa w fabryce ojca, a skończył jako projektant i profesor nadzwyczajny, który wyedukował wielu projektantów. Doświadczenie stolarskie zdobyte w rodzinnym i dobrze prosperującym zakładzie stolarskim, który prowadził najpierw jego dziadek, a potem ojciec, edukacja w poznańskiej PWSSP na Wydziale Architektury Wnętrz czy stypendium za granicą, m.in. w Instytucie Sztuk Przemysłowych w Helsinkach, zaowocowały również niebanalnymi projektami mebli o skandynawskiej estetyce. Drewniane krzesło typu 200-190, z tapicerowanym siedziskiem i oparciem, które powstało w 1963 roku, zrobiło wielką furorę na polskim rynku meblarskim. Model regularnie produkowano przez co najmniej 10 lat. Można było go nabyć wraz z zestawem Violetta, segmentowym KH-13 oraz Jawor. Dziś krzesło 200-190 nadal stanowi inspirację dla wielu designerów i jest bardzo pożądane przez miłośników polskiego wzornictwa.
Nowe "Hałasy" zostały reaktywowane przez markę 366 Concept, a wcześniej produkowano je w Paczkowskich Fabrykach Mebli, potem w paczkowskim zakładzie nr 5 Opolskich Fabryk Mebli w Głuchołazach. Tak jak było to dawniej, można je zamówić w różnych wersjach tapicerowania. Dzisiejsze "Hałasy" dostępne są też w wielu modnych kolorach i materiałach obiciowych, m.in. bouclé, który jest hitem 2021 roku. Pięknie dekorują domowe jadalnie i kawiarnie, dodając ponadczasowego stylu.
Krzesło 200-190, które zaprojektował Rajmund Teofil Hałas. Fot. 366 Concept
Krzesło typu 5912 produkowała w latach 60. Zamojska Fabryka Mebli. Swoją ergonomiczną, subtelnie elegancką i ponadczasową formą przypomina wiele duńskich modeli z tego okresu, które obecnie można nabyć w wielu sklepach internetowych z meblami vintage. Warto też poznać ofertę polskich marek Fameg i Paged. Krzesła Finn i Yesterday łudząco je przypominają.
Polskie krzesło Skoczek (GFM-57) zaprojektował w 1965 roku Juliusz Kędziorek – absolwent Wydziału Architektury PWSSP w Gdańsku (1955). Znany był również z innych projektów. Jego krzesło GFM-22 i fotel GFM-87 były masowo produkowane w Gościcińskiej Fabryce Mebli. Los jednak chciał, że jego ulubiony projekt, który powstał z inspiracji do skoków narciarskich, pomimo sukcesu na wystawie w Poznaniu w 1966 roku i nagrody za dobry design i funkcjonalność, nie trafił do produkcji w Gościcinie (GFM). Natomiast od 1966 roku krzesło Skoczek produkowała Zamojska Fabryka Mebli, dla polskich i zagranicznych klientów. Podczas tworzenia krzesła GFM-57, projektant inspirował się skokami narciarskimi, które odbywały się na Wielkiej Krokwi w Zakopanem. Podłokietniki miały nawiązywać swoimi kształtem do skoczni narciarskiej, a sama nazwa była pewnego rodzaju nagrodą dla zasłużonych polskich skoczków. Dziś krzesło Skoczek to ikona polskiego designu. W 2011 roku było częścią ekspozycji Muzeum Narodowego w Warszawie, która prezentowała polską sztukę użytkową lat 60. XX wieku.
Polskie krzesło z dziurką, które jej projektantka, jedna z najsłynniejszych kobiet polskiego designu – Teresa Kruszewska – nazwała "Muszelką", na nowo rozkochało w sobie miłośników ponadczasowego designu. W latach 1960-1979 było częścią kolekcji "Jerzy", którą produkowały Bydgoskie Fabryki Mebli. W jej skład wchodził też stół, fotel, leżanka oraz półki nastawne. Choć kultowa "Muszelka", która powstała w 1956 roku szybko osiągnęła sukces, także międzynarodowy, to nie doczekała się masowej produkcji. Pierwsze 25 sztuk pojechało na wystawę do Paryża i już stamtąd nie wróciło. Francuzi wszystko wykupili. W Polsce powstała jeszcze kolejna, ale niewielka partia krzeseł. Stolarze narzekali, że to wymagający, pracochłonny mebel. Formowano go z jednego płata sklejki, w którego siedzisku wycinano charakterystyczną dziurkę. Na oparciu znajdował się też igielitowy oplot.
Krzesło 'Muszelka' z 1956 roku, które produkowała w dwóch wersjach kolorystycznych Spółdzielnia Artystów ŁAD. Fot. Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW)
Współczesne wersje są głównie tapicerowane i mają różnorodne kolory. To projekty wzorowane na "Muszelce". Bardzo przypominają również inne krzesło z dziurką, które zaprojektował w latach 50. XX wieku Oswald Haerdlt, dla czechosłowackiego zakładu Tatra Nabytok.
Te polskie krzesła powstały w 1945 roku. Zaprojektowali je Władysław Wincze i Olgierd Szlekys dla Spółdzielni Artystów ŁAD. Produkcja odbyła się kłodzkim zakładzie stolarskim, z polskich gatunków drewna, m.in. sosny i jesionu. "Zydle" miały być krzesłami dla każdego Polaka, którego miała zachęcić prosta forma i lekka konstrukcja z odrobiną rustykalności. Dziś te polskie krzesła ponownie są bardzo modne.
Kultowe 'Zydle', które ok. 1941 roku zaprojektowali Olgierd Szlekys i Władysław Wincze. Powstały dla spółdzielni ŁAD. Fot. Meblostan