Sygnatury na porcelanie - sprawdź, co masz w kredensie

W każdym dawnym kredensie, sklepie z antykami czy pchlim targu znaleźć można cenną filiżankę. Sygnatura na spodzie naczynia jest w stanie określić nazwę wytwórni oraz przedział czasowy, kiedy dany znak był stosowany.
Serwis obiadowy 'Sanssouci' Rosenthal, projekt Karla Bayreuthera z 1926 roku. Serwis obiadowy 'Sanssouci' Rosenthal, projekt Karla Bayreuthera z 1926 roku. Fot. mat. prasowe

Historia sygnatury

Sygnowanie rozpoczęło się w czasie panowania dynastii Ming w połowie XIV wieku. Początkowo znaki na naczyniach miały być czytelne dla znawców porcelany, najczęściej nawiązywały do panujących władców, określały czas i miejsce pochodzenia naczynia. Z kolei w Europie znakowanie wyrobów określało autora. W późniejszym czasie pojawiły się bardziej rozpowszechnione formy znakowania. 

Sygnatura na porcelanie jest w stanie określić nie tylko okres produkcji, w którym powstało naczynie, ale też jego projektanta.

Najbardziej popularne formy sygnatur to:

  • skróty
  • nazwy miejscowości manufaktur
  • nazwiska właścicieli manufaktur.
Porcelana ręcznie formowana i zdobiona Porcelana ręcznie formowana i zdobiona Fot. CC0 Public Domain

Pierwsza europejska porcelana

Sprowadzenie porcelany z Azji nie było łatwym zadaniem, więc na początku XVII wieku Elektor Saksonii i Król Polski August II Mocny zlecili naukowcom, by znaleźli sposób na produkcję złota. Kwestią przypadku było stworzenie porcelany.

W 1707 roku w miejscowości Miśnia zostały odkryte złota glinki kaolinowej, z której można było wytworzyć białą porcelanę. Porcelana z Miśni zyskała miano "białego złota". Porcelanę oznaczano za pomocą liter i cyfr, jednak służyło to jedynie do ewidencji. Najlepsze manufaktury wprowadziły w późniejszym czasie własne firmowe znaki np., MP (Medici-Porzellan). Naczynia z Miśni są ręcznie formowane i ozdabiane.

Wzór cebulowy. Klasyczny serwis o tradycyjnych zdobieniach. Wzór cebulowy. Klasyczny serwis o tradycyjnych zdobieniach. Fot. mat. prasowe

Porcelana Bottgerowska

Najsłynniejsza była biała Bottgerowska porcelana (nazwa od nazwiska Johanna Fiedricha Böttgera, niemieckiego alchemika uznawanego za jednego z twórców europejskiej porcelany). Początkowo ta kolekcja porcelany nie był znakowany. W późniejszym czasie pojawiły się inicjały królewskie AR "Augustus Rex".

Od 1723 roku miśnieńska porcelana była oznaczana nową sygnaturą. Znakiem był smok miśnieński (latawiec). Zaledwie rok później został wprowadzony do obiegu kolejny znak - skrzyżowane miecze (pomysł zasięgnięty z herby Saksonii). Początkowo dodawano także litery KPM Koenigliche Porzellanmanufaktur. Od 1724 roku miecze są wyłącznym znakiem wytwórni porcelany z Miśni, spod Drezna.

Motywy kwiatowe... Wersja z motywami kwiatowymi najbliższa jest słynnemu serwisowi zaprojektowanemu dla hrabiego Henryka Brühla w poł. XVIII wieku. Motywy kwiatowe... Wersja z motywami kwiatowymi najbliższa jest słynnemu serwisowi zaprojektowanemu dla hrabiego Henryka Brühla w poł. XVIII wieku. Fot. mat. prasowe

Sygnowanie porcelany

W drugiej połowie XVIII rozkwitła produkcja porcelany w Niemczech, rozwiną się także system sygnowania.

Coraz częściej na naczyniach widniały skrócone znaki firmowe, dzięki czemu łatwo można było się dowiedzieć o miejscu wyprodukowaniu danego naczynia lub o właścicielu manufaktury porcelany.

Początkowo za pomocą pędzla lub specjalnej matrycy oznaczano porcelanę znakami kobaltowymi, później znakami drukowanymi w różnych kolorach, a następnie znakami wielokolorowymi.

Serwis ze zdobieniami też należy do klasyki i nawiązuje do XVIII-wiecznych wzorów. Serwis ze zdobieniami też należy do klasyki i nawiązuje do XVIII-wiecznych wzorów. Fot. mat. prasowe

Porcelana niemiecka

Zdecydowanie najłatwiej w galeriach z antykami oraz pchlich targach kupić porcelanę niemiecką.

Najcenniejszymi i najważniejszymi markami, oprócz miśnieńskiej są naczynia z wytwórni Philipsa Rosenthala i Königliche Porzellan Manufaktur w Berlinie. Na uwagę zasługuje także regionalna manufaktura Carla Kristera w Wałbrzychu oraz Reinholda Schlegelmilcha z Tułowic (słynna porcelana z kwiatowym dekorem).

Sygnatury porcelany Sygnatury porcelany Fot. mat. prasowe

Jak rozpoznać autentyk?

Sygnatura jest sposobem na wskazywanie oryginalności, czasu i pochodzenia porcelany. Kupując te piękne naczynia należy zachować szczególną ostrożność i sprawdzić, czy sygnatura nie jest podrobiona, szczególnie jeśli zależy nam na cennych oryginałach.

Przy kupnie porcelany najlepiej spisać umowę, następnie udać się do fachowca, który potwierdzi autentyczność wyrobu. Najczęściej podrabiane są sygnatury naszkliwne. Warto zaopatrzyć się w fachowe katalogi sygnatur, z polskich pozycji polecany jest "Leksykon Porcelany Europejskiej" Ludwiga Danckerta oraz "Encyklopedia Śląskiej Porcelany Tom 1" Ireny i Romana Matysów.

Sygnatury porcelany Sygnatury porcelany Fot. mat. prasowe

Sygnatury na porcelanie

Producenci porcelany do sygnatur często dodawali minimalne szczegóły, takie jak kropki lub zmieniali położenie któregoś z elementów. Na tej podstawie można określić rok powstania naczynia.

Na autentycznych wyrobach może pojawiać się numer serii lub data produkcji. Oprócz wymienionych elementów producent mógł umieścić znak malarza, znak projektu, numer formy lub modelu, oznaczenie dekoracji, wielkości oraz znak jakości.

Porcelana jest materiałem ponadczasowym i zawsze pozostanie cenna. Manufaktury często powracają do pierwotnych wzorów, jedynie dodając wyborom nieco współczesnej formy.

Rozszyfrowywanie sygnatur z porcelany może stać się interesującym zajęciem, stopniowo przeradzającym się w pasję.

Więcej o: